نام ژنریک:

• مدروکسی پروژسترون

نام لاتین:

• Medroxyprogesterone Acetate

نام تجاری:

• ®Provera
• ®Depo-Provera

گروه دارویی- درمانی:

• پروژستین صناعی
• پروژستین
• ضد نئوپلاسم

طبقه بندی در بارداری:

• گروه X

اشکال دارویی:

• قرص: 5 میلی گرم و 250 میلی گرم
• آمپول: 150 میلی گرم/میلی لیتر و 500 میلی گرم/5 میلی لیتر

موارد مصرف، روش و دوزاژ:

• تشخیص و درمان آمنوره ثانویه

بالغین: روزانه 5 تا 10 میلی گرم از راه خوراکی به مدت 5 تا 10 روز تجویز می شود. می توان مصرف آن را از هر زمان در طول دوره قاعدگی شروع نمود.

• درمان خونریزی فونکسیونل رحمی

بالغین: روزانه 5 تا 10 میلی گرم از راه خوراکی یا عضلانی به مدت 5 تا 10 روز تجویز می شود. مصرف دارو را می توان از روز شانزدهم یا بیست و یکم دوره قاعدگی شروع نمود.

• جلوگیری از بارداری

بالغین: 150 میلی گرم از راه عضلانی هر 3 ماه تجویز می شود. تزریق اولیه باید در طی 5 روز اول دوره قاعدگی صورت بگیرد.

• کارسینوم آندومتر و کلیه

بالغین: ابتدا 400 تا 1000 میلی گرم از راه عضلانی در فواصل یک هفته ای تجویز می شود. هنگامی که بهبودی حاصل شد و بیماری ظاهرا تثبیت شد، می توان بهبودی را با دوز کمتری در حد 400 میلی گرم در ماه حفظ کرد.

• کارسینوم پروستات

بالغین: 100 تا 500 میلی گرم روزانه خوراکی یا 500 میلی گرم هفتگی یا دو بار در هفته از راه عضلانی تزریق می شود.

• درمان تسکینی در کارسینوم پستان خانم های یائسه

بالغین: 400 تا 1500 میلی گرم در روز از راه خوراکی یا 500 میلی گرم دو بار در هفته تا 1 گرم روزانه از راه تزریق عضلانی می باشد.

• درمان آندومتریوز

 بالغین: 10 تا 40 میلی گرم در روز به مدت 6 تا 9 ماه تجویز می شود.

مکانیسم اثر:

• مدروکسی پروژسترون مشتق صناعی پروژسترون با طول مدت اثر طولانی و متغیر است. فعالیت آندوژنیک و آنتی استروژنیک دارد.
• پروژستین ها با اتصال به رسپتورهای سیتوزولی، سنتز پروتئین را افزایش می دهند. این دارو از طریق تداخل در عمل DNA ساخت RNA را افزایش می دهد.

فارماکوکینتیک:

• پروژستین ها به دنبال مصرف خوراکی سریعا از راه گوارشی جذب می شوند و تحت متابولیسم کبدی قرار می گیرند. حداکثر غلظت آنها 1 تا 2 ساعت پس از مصرف حاصل می شود. متابولیت های این دارو تا چند روز پس از مصرف خوراکی یک دوز، از راه ادرار دفع می شود.
• فراورده های تزریقی روغنی پروژستین ها پا از تزریق عضلانی به تدریج جذب می شوندو به میزان زیادی به پروتئین های پلاسما متصل می شوند. شروع اثر آنها بعد از تزریق عضلانی، هفته ها تا ماه ها بعد ظاهر می شود. متابولیت های این دارو طی چند روز از راه ادرار دفع می گردد.

نکات با اهمیت:

• مدروکسی پروژسترون جز ترکیبات 21 کربنه است که از نظر شیمیایی و فارماکولوژی نزدیکترین ارتباط را با پروژسترون دارد.
• مدروکسی پروژسترون استات 10-20 mg خوراکی دو بار در هفته یا داخل عضلانی 100 mg/m²  هر یک تا 2 هفته می تواند قاعدگی را متوقف کند اما تاثیری بر بلوغ استخوانی تسریع یافته در اطفال مبتلا به بلوغ زودرس، نخواهد داشت.

موارد منع مصرف:

• حساسیت مفرط به دارو
• دوران بارداری
• سقط فراموش شده
• اختلالات ترومبوآمبولیک
• بیماری های عروق مغزی
• اختلالات شدید در عملکرد کبد
• سرطان پستان یا سرطان های دستگاه تناسلی
• پورفیری

موارد احتیاط:

• سابقه بیماری های کبدی
• اختلال عملکرد کلیه
• بیماری های قلبی-عروقی
• اختلالات همراه با تشنج
• ضعف سیستم عصبی مرکزی

تداخلات دارویی:

• آمینوگلوتتماید و ریفامپین از تاثیر پروژستین ها می کاهد.
• در صورت مصرف همزمان با بروموکریپتین ممکن است آمنوره روی دهد.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

• CNS: افسردگی
• CV: ترمبوآمبولی، آمبولی ریه، ترومبوفلبیت
• Derm: راش، ملاسما، کلوآسما
• EENT: ترومبوز شبکیه
• GI: خونریزی از لثه، هپاتیت
• GU: زخم گردن رحم، لکه بینی، خونریزیهای نامنظم، قطع قاعدگی، حساسیت پستان،
• Other: افزایش وزن، کاهش وزن، آنافیلاکسی، آنژیوادم

مصرف در بارداری و شیردهی:

• مدروکسی پروژسترون برخلاف سایر پروژستین ها تاثیر منفی بر شیردهی نمی گذارد و ممکن است در صورتی که در 6 هفته نخست پس از زایمان تجویز شود، مدت زمان و مقدار شیردهی را افزایش دهد.
• مصرف این دارو در دوره بارداری ممنوع است.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• تزریق را باید بصورت عمیق در عضلات ناحیه گلوتئال انجام داد.
• ممکن است در محل تزریق آبسه استریل ایجاد شود.
• مصرف مدروکسی پروژسترون ممکن است باعث احتباس مایعات و ادم گردد. لازم است مبتلایان به صرع، میگرن، آسم و اختلالات قلبی و کلیوی از این نظر تحت بررسی خاص قرار گیرند.
• بیمار را از نظر بروز علائم ترومبوفلبیت تحت نطر قرار دهید.

توجهات بیمار - خانواده:

• تزریق عضلانی ممکن است دردناک باشد. محل تزریق را ماساژ دهید تا از آتروفی عضلانی پیشگیری شود.
• بیمارانی که داروی مدروکسی پروژسترون را برای درمان اختلالات قاعدگی مصرف می کنند توجه نمایند که 3 تا 7 روز بعد از قطع دارو، خونریزی خواهند داشت.
• توصیه می شود در صوت بروز اختلال بینایی، میگرن، ضعف ناگهانی، عدم هماهنگی، اشکال در تکلم، سردرد، درد ساق پا، کوتاهی تنفس، درد قفسه سینه، تغییر در الگوی خونریزی واژینال، زردی پوست، تورم در اندام ها، راش و افسردگی به پزشک مراجعه نمائید.
• احتمالا بعد از مصرف دارو دچار خونریزی از لثه خواهید شد و توصیه می شود بهداشت دهان و دندان رعایت گردد.
• در صورت قطع قاعدگی یا شک به بارداری به پزشک اطلاع دهید. برای کاهش احتمال بروز آسیب های جنینی تا 3 ماه بعد از قطع درمان برای باردار شدن اقدام نکنید.
• بیماران تحت درمان با این دارو در صورت قرار گرفتن در معرض آفتاب ممکن است لکه های قهوه ای رنگی به نام ملاسما روی پوست صورتشان ایجاد گردد به این دلیل توصیه می شود هنگام خروج از منزل از قرار گرفتن در معرض نور خودداری نمائید و از عینک های آفتابی یا لباس های محافط استفاده نمائید.
• آزمایشات پیگیر فیزیکی مانند کنترل فشار خون، بررسی پستان، شکم، لگن و انجام پاپ اسمیر بسیار اهمیت دارد و توصیه می گردد.

شرایط نگهداری دارو:

• دارو را در دمای 15 تا 30 درجه سانتیگراد نگهداری نمائید.