نام ژنریک:

• استازولامید

نام لاتین:

• Acetazolamide

نام تجاری:

• ®Diamox
• ®Diacarb

گروه دارویی- درمانی:

• مهار کننده آنزیم کربنیک انیدراز
• درمان کمکی در گلوکوم با زاویه باز، درمان ادم، درمان گلوکوم ثانویه با زاویه بسته، ضد تشنج، دیورتیک

طبقه بندی در بارداری:

• گروه C

اشکال دارویی:

• قرص: 250 میلی گرم
• تزریقی: 500 میلی گرم (به صورت ملح سدیم)

موارد مصرف، روش و دوزاژ:

موارد استفاده استازولامید متعدد می باشد از کاهش فشار داخل چشم گرفته تا کنترل برخی حملات تشنجی را شامل می شود:

• گلوکوم شدید

بالغین:

500 میلی گرم استازولامید خوراکی و سپس 125 تا 200 میلی گرم هر چهار ساعت

• کاهش فشار داخل چشم در گلوکوم ثانویه

بالغین:

500 میلی گرم استازولامید به فرم وریدی تزریق می شود. همین دوز را می توان دو تا چهار ساعت بعد تکرار کرد. در صورت نیاز دوز 125 تا 250 میلی گرم استازولامید خوراکی هر چهار ساعت ادامه می یابد.

• قبل از عمل گلوکوم حاد با زاویه بسته

بالغین:

250 میلی گرم استازولامید خوراکی هر چهار ساعت. یا 250 میلی گرم استازولامید خوراکی دو بار در روز در کوتاه مدت.

• کاهش فشار داخل چشم در کودکان

استازولامید خوراکی 8 تا 30 میلی گرم بر کیلوگرم در روز در سه تا چهار دوز منقسم هر 6 تا 8 ساعت

استازولامید تزریقی 20 تا 40 میلی گرم بر کیلوگرم در روز در چهار دوز منقسم هر شش ساعت

• گلوکوم با زاویه باز

بالغین:

250 میلی گرم تا 1 گرم استازولامید در دوزهای منقسم یا 500 میلی گرم استازولامید یک تا دو بار در روز.

کودکان:

 همانند گلوکوم با زاویه بسته

• ادم ناشی از برخی داروها

بالغین:

250 تا 375 میلی گرم استازولامید خوراکی در یک دوز واحد یک یا دو روز در میان

• ایجاد دیورز قلیایی

بالغین:

5 میلی گرم بر کیلوگرم استازولامید (250 تا 500 میلی گرم استازولامید خوراکی) در دو تا سه دوز منقسم و روزانه

کودکان:

5 میلی گرم بر کیلوگرم (2 تا 3 دوز منقسم خوراکی)

• صرع مقاوم به درمان (صرع بزرگ، کوچک و کانونی)

بالغین و کودکان:

8 تا 30 میلی گرم بر کیلوگرم در روز، فرم خوراکی در چهار دوز منقسم (حداکثر یک گرم استازولامید در روز)

• پیشگیری از سنگ کلیه، اسید اوریکی و سیستئینی

بالغین:

250 میلی گرم استازولامید خوراکی هنگام خواب شبانه

• فلج ادورای

250 میلی گرم استازولامید به فرم خوراکی دو تا سه بار در روز، حداکثر 1.5 گرم روزانه

مکانیسم اثر:

• مکانیسم اثر استازولامید کاهش تولید مایع زلالیه و در نهایت کاهش فشار داخل چشم می باشد.

فارماکوکینتیک:

• نیمه عمر پلاسمایی استاوزلامید 3 تا 6 ساعت است.
• جذب گوارشی استازولامید خوب است.
• استازولامید بدون تغییر از راه ادرار دفع می شود.

نکات با اهمیت:

• خواص دیورتیک استازولامید سبب می شود این دارو در درمان گلوکوم استفاده شود. استازولامید باعث دیورز قلیایی می شود.
• قلیایی بودن استازولامید ممکن است سبب درد در محل تزریق عضلانی شود به همین دلیل تزریق وریدی استازولامید مناسب تر است.
• مصرف دوز بالای آسپرین با استازولامید می تواند مشکلات تنفسی، کما و حتی مرگ را به همراه داشته باشد.

موارد منع مصرف:

• حساسیت شدید به سولفونامیدها
• نارسایی کبد
• اختلال شدید کلیوی
• هیپوکالمی و هیپوناترمی
• اسیدوز هایپرکلرومیک
• نارسایی غدد فوق کلیوی

موارد احتیاط:

• بارداری
• شیردهی
• دیابت ملیتوس
• نقرس
• سابقه هایپرکلسیوری
• اختلالات مزمن تنفسی

تداخلات دارویی:

تداخلات استازولامید عبارت است از:

• استازولامید دفع کلیوی باربیتورات ها، لیتیم و آسپرین را افزایش می دهد.
• استازولامید سبب کاهش دفع کلیوی داروهای آنتی کولینرژیک، کینیدین، آمفتامین، ضد افسردگی سه حلقه ای و پروکائین آمید می شود.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض مصرف استازولامید عبارت است از:

• Metabolic: اسیدوز هایپروکلرمیک، هایپراوریسمی ساده و هایپوکالمی
• CNS: خواب آلودگی، بی حسی و گیجی
• Derm: بثورات جلدی
• GI: اسهال، استفراغ، بی اشتهایی، تهوع
• ENT: اختلال شنوایی، وزوز گوش
• GU: سنگ کلیوی، هماچوری و دفع کریستال های ادراری
• Blood: آنمی همولیتیک و آپلاستیک، لکوپنی
• Other: هایپرگلایسمی، حساسیت، نزدیک بینی موقت

مصرف در بارداری و شیردهی:

• مصرف استازولامید در بارداری: مطالعات حیوانی تاثیرات تراتوژنیک استازولامید را در دوزی ده برابر دوز توصیه شده برای انسان نشان داده است. اما شواهد مستقیمی در مورد بارداری انسان وجود ندارد. مصرف استازولامید در بارداری زمانی مجاز خواهد بود که منافع آن بر خطرات احتمالی اش غالب باشد.
• مصرف استازولامید در شیردهی: استازولامید در شیر انسان ترشح می شود. مصرف استازولامید در شیردهی باید با احتیاط باشد.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• شروع تاثیر قرص استازولامید یک ساعت، اوج اثر استازولامید دو تا چهار ساعت می باشد. مدت اثر استازولامید هشت تا دوازده ساعت است.
• فرم وریدی استازولامید طی دو دقیقه شروع اثر درمانی را نشان می دهد اوج اثر درمانی ظرف پانزده دقیقه و حداکثر مدت اثر درمانی چهار تا پنج ساعت است.
• در صورت مصرف همزمان استازولامید با سولفونامیدها مراقب واکنش های متقابل باشید.
• روزانه وزن بیمار و میزان مصرف و دفع مایعات او را کنترل کنید.
• الکترولیت های سدیم و پتاسیم و کلر و عملکرد کلیوی، قند خون و تست های کبدی را کنترل کنید. در صورت نیاز رژیم غذایی بیمار در راستای رفع کمبودهای موجود اصلاح شود.
• فشار خون را در وضعیت های مختلف کنترل کنید و احتمال افت فشار خون وضعیتی را درنظر داشته باشید.
• در درمان بلند مدت با استازولامید وضعیت اسیدوز بیمار را بررسی کنید.
• استازولامید به دلیل تاثیرات دیورتیک باید صبح هنگام مصرف شود.
• در طول درمان با استازولامید مردمک چشم ها را از نظر اتساع و واکنش به نور بررسی کنید. 
• اگر پتاسیم سرم از سه میلی گرم بر دسی لیتر کمتر شود اصلاح آن لازم است.
• در صورت تهوع استازولامید را می توان با غذا مصرف کرد تا جذب آن کاهش یابد.
• برای رقیق کردن دارو می توان 500 میلی گرم استازولامید را با 5 میلی لیتر آب مقطر مخلوط کنید.
• روش تعیین سرعت انفوزیون وریدی: 100 تا 500 میل گرم استازولامید بر دقیقه با محلول رینگر لاکتات، قندی 5% و 10% و نمکی یک سوم دو سوم رقیق شود. زمان انفوزیون باید بین 4 تا 8 ساعت باشد.
• محلول رقیق شده آماده باید ظرف 24 ساعت مصرف شود .

توجهات بیمار - خانواده:

• مقدار مصرف استازولامید و نحوه استفاده استازولامید توسط پزشک تعیین شده و باید بر همان اساس مصرف شود.
• در صورت بروز موارد زیر به پزشک اطلاع دهید: تهوع و استفراغ، سرگیجه، افزایش وزن ناگهانی، تغییراتی در مدفوع، خونریزی غیر طبیعی، اکیموز، بی حسی، لرزش، درد پهلوها، بثورات پوستی
• در صورت وجود مشکلاتی مانند بیماری کلیه، بیماری کبدی، کاهش مقدار پتاسیم و سدیم خون یا ضعف در عملکرد آدرنال قبل از مصرف استازولامید باید پزشک خود را در جریان قرار دهید.
• مصرف استازولامید شما را مستعد آفتاب سوختگی می کند بنابراین در طول درمان با استازولامید از ضد آفتاب مناسب استفاده کنید.
• در طول درمان با استازولامید و در صورت نداشتن ادم روزانه دو تا سه لیتر مایعات استفاده کنید.
• در طول درمان با استازولامید به دلیل بروز خواب آلودگی از انجام کارهایی که به هوشیاری بالا نیاز دارد اجتناب کنید.
• در طول مصرف استازولامید اگر باردارید و یا قصد باردار شدن دارید پزشک خود را در جریان قرار دهید.
• بهترین زمان مصرف استازولامید صبح هنگام  قبل از ساعت شش صبح می باشد زیرا مصرف استازولامید سبب افزایش ادرار کردن می شود.
• مصرف استازولامید در افراد بالای 65 سال باید با احتیاط باشد.
• در صورت ابتلا به دیابت قند خون خود را مرتبا چک کنید.

شرایط نگهداری دارو:

• استازولامید باید در محیط خنک و به دور از نور نگاهداری شود.