از جمله داروهایی که برای درمان دارویی دیابت نوع دو به کار می روند شامل موارد زیر هستند:
- متفورمین. عموما متفورمین اولین داروی نسخه شده برای درمان دارویی دیابت نوع دو است. این دارو با پایین آوردن تولید گلوکز در کبد و بهبود حساسیت فرد به انسولین عمل می کند؛ بدین ترتیب که بدن بیمار به طور موثرتری از انسولین بهره می گیرد. تهوع و اسهال عوارض جانبی احتمالی متفورمین هستند. این عوارض ممکن است همچنان که بدن در معرض دارو قرار می گیرد یا مصرف دارو به همراه غذا از بین بروند. اگر مصرف متفورمین و تغییر سبک زندگی برای کنترل سطح قند خون کافی نباشند، سایر داروهای تزریقی یا خوراکی برای درمان دارویی دیابت نوع دو تجویز می شوند.
- سولفونیل اوره ها. این داروها با افزایش ترشح انسولین در درمان دارویی دیابت نوع دو به کار می روند. از جمله آن ها گلیبورید، گلیپیزاید و گلیمپراید هستند. عوارض جانبی احتمالی آن ها شامل افت قند خون و افزایش وزن است.
- مگلیتینایدها. این داروها همچون رپاگلیناید و ناتگلیناید همانند سولفونیل اوره ها با تحریک پانکراس به ترشح انسولین بیشتر عمل می کنند اما سرعت اثر بیشتری داشته و دوره اثر آن ها نیز در بدن کوتاه تر است. احتمال بروز افت قند خون و افزایش وزن نیز در درمان دارویی دیابت نوع دو با این داروها وجود دارد.
- تیازولیدیندیون ها. همانند متفورمین، این داروها شامل روزیگلیتازون و پیوگلیتازون حساسیت بافت های بدن را به انسولین افزایش می دهند. این داروها با افزایش وزن و سایر افزایش جانبی جدی همانند افزایش خطر نارسایی قلبی و آنمی (کم خونی) همراه هستند. به علت این خطرات، این داروها معمولا خط اول درمان دارویی دیابت نوع دو نیستند.
- مهارکننده های آنزیم DPP4. این داروها شامل سیتاگلیپتین، ساکساگلیپتین و لیناگلیپتین به کاهش سطح قند خون کمک می کنند اما اثرات بسیار خفیفی دارند. این داروها موجب افزایش وزن نمی شوند اما ممکن است موجب درد مفصلی و افزایش خطر التهاب پانکراس گردند.
- آگونیست های گیرنده GLP-1. این داروهای تزریقی برای درمان دارویی دیابت نوع دو هضم را کند کرده و سطح قند خون را کاهش می دهند. مصرف آن ها اغلب با کاهش وزن همراه است. عوارض جانبی احتمالی شامل تهوع و افزایش خطر التهاب پانکراس است. اکسناتاید، لیراگلوتاید و سماگلوتاید نمونه هایی از این داروها هستند. تحقیقات اخیر نشان داده اند که لیراگلوتاید و سماگلوتاید ممکن است خطر حمله قلبی و سکته مغزی را در افراد پرخظر کاهش دهند.
- مهار کننده های SGLT2. این داروها از باجذب قند از خون توسط کلیه ها پیشگیری می کنند. در عوض، قند به داخل ادرار ترشح می شود. نمونه هایی از این داروها کاناگلیفلوزین، داپاگلیفلوزین و امپاگلیفلوزین هستند. داروهای این دسته دارویی ممکن است خطر حمله قلبی و سکته مغزی را در افراد پرخطر افزایش دهند. عوارض احتمالی این داروها برای درمان دارویی دیابت نوع دو شامل عفونت های مخمری واژن، عفونت های مجاری ادراری، افت فشار خون و خطر بالای کتواسیدوز دیابتی هستند. کاناگلیفلوزین با افزایش خطر قطع عضو همراه است.
- انسولین. برخی افراد مبتلا به دیابت نوع دو به انسولین درمانی نیاز دارند. در گذشته، انسولین درمانی به عنوان آخرین انتخاب مورد استفاده قرار می گرفت اما امروزه به علت مزایای آن سریع در روند درمان دارویی دیابت نوع دو به کار گرفته می شود. افت قند خون عارضه احتمالی انسولین می باشد. روند طبیعی هضم با مصرف خوراکی انسولین مقابله می کند بنابراین این دارو باید به صورت تزریقی دریافت شود. بسته به نیازهای بیمار، پزشک ترکیبی از انواع انسولین را برای استفاده در تمام طول روز و شب تجویز می کند. انواع گوناگونی از انسولین وجود دارد که هر یک به گونه ای متفاوت عمل می کنند.
اغلب افراد مبتلا به دیابت نوع دو استفاده از انسولین را با داروی طولانی اثر در شب مانند انسولین گلارژین یا انسولین دتمیر آغاز می کنند. بیمار باید پیرامون مزایا و معایب درمان با پزشک مشورت نماید. بیمار و پزشک به همراه یکدیگر می توانند بهترین دارو را برای درمان دارویی دیابت نوع دو انتخاب کنند.
دکتر شهین صفیان
متخصص داخلی
دكتر شهين صفيان متخصص داخلی در همدان، دکتر شهین صفیان عضو کمیته مرگ و میر بیمارستان و رئیس بخش دیالیز بیمارستان بعثت می باشند.
