گواتر چیست؟
گواتر تورم غده تیروئید است که موجب تشکیل یک برآمدگی در ناحیه جلوی گردن می شود. برآمدگی هنگام بلع به بالا و پایین حرکت می کند. غده تیروئید یک غده پروانه ای شکل در گردن درست در جلوی نای است. این غده هورمون هایی تولید می کند که متابولیسم بدن (فرآیندهای شیمیایی که در بدن اتفاق می افتند) را تنظیم می کنند.
اندازه گواتر در افراد مختلف متفاوت است. در بیشتر موارد، ورم کوچک است و علائمی را به دنبال ندارد. در صورتی که گواتر بزرگ باشد، ممکن است برخی از علائم زیر را ایجاد کند:
- سرفه
- احساس سفتی در گلو
- تغییراتی در صدا مانند خشن شدن صدا
- مشکل در بلع (دیس فاژی)
- مشکل در تنفس
گواتر: علل
علل گوناگونی موجب بروز گواتر می شوند:
- بیش فعالی غده تیروئید (هایپرتیروئیدیسم)
- فعالیت کم غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
- تغییرات هورمونی در طول بلوغ، بارداری یا یائسگی
- عدم وجود ید کافی در رژیم غذایی (یک ماده معدنی موجود در ماهی و غذاهای گیاهی)
- مصرف برخی داروها مانند لیتیوم؛ دارویی که برای درمان برخی مشکلات روانی استفاده می شود.
- التهاب غده تیروئید (تیروئیدیت)
- انجام پرتو درمانی در ناحیه گردن یا قفسه سینه مانند پرتو درمانی برای سرطان های ناحیه گردن
- ندول ها یا کیست هایی در تیروئید
- سرطان تیروئید
درمان گواتر
درمان گواتر شامل دارو درمانی، هورمون درمانی و جراحی است. انتخاب نوع درمان گواتر به عوامل زیر بستگی دارد:
- اندازه گواتر
- علائم گواتر
- وجود یا عدم وجود یک مشکل زمینه ای در تیروئید
قبل از درمان گواتر، برای تعیین این که غده تیروئید به خوبی کار می کند و گواتر کوچک است تست هایی انجام می گیرند. اگر گواتر تنفس یا بلع شما را دچار مشکل کرده باشد و به سایر راه های درمان گواتر پاسخ ندهد، پزشک جراحی را برای برداشتن بخشی یا تمام غده و بدین ترتیب درمان گواتر انتخاب می کند. این جراحی تیروئیدکتومی نام دارد.
درمان گواتر: درمان مشکلات غده تیروئید
اگر تست ها نشان دهنده وجود مشکل در غده تیروئید باشند، شما بدین ترتیب درمان گواتر را انجام می دهید:
- بیش فعالی تیروئید. در این روش برای درمان گواتر از داروهایی به نام تیونامیدها یا پرتو درمانی یا درمان پرتو ید استفاده می شود.
- فعالیت کم تیروئید. در صورتی که هیپوتیروئیدیسم موجب گواتر شده باشد، از یک داروی هورمونی مصنوعی به نام لووتیروکسین برای جایگزین کردن عملکرد طبیعی تیروئید و در نتیجه درمان گواتر استفاده می شود (هورمون درمانی).
درمان گواتر: مکمل ید
همان طور که گفته شده کمبود ید از جمله علل بیماری گواتر است. یک رژیم غذایی متعادل معمولا ید مورد نیاز بدن را تامین می کند و نیازی به دریافت مکمل ید برای درمان گواتر نخواهد بود. در صورت نیاز، پزشک مکمل ید را برای درمان گواتر تجویز می کند. مقدار ید مورد نیاز برای درمان گواتر در افراد مختلف متفاوت است به همین دلیل در مورد میزان مکمل مصرفی با پزشک خود مشورت نمایید. مصرف بیش از حد ید در درمان گواتر، مشکلات دیگری را به دنبال داشته و مضر خواهد بود.
درمان گواتر: تیروئیدکتومی
قبل از انجام تیروئیدکتومی برای درمان گواتر، شما بیهوشی عمومی دریافت می کنید بدین ترتیب در طول جراحی چیزی احساس نخواهید کرد.
در طول جراحی برای درمان گواتر، پزشک یک برش در جلوی گردن شما ایجاد می کند تا به غده تیروئید دسترسی داشته باشد. این که چه مقدار از غده طی جراحی برداشته می شود به علت زمینه ای گواتر بستگی دارد. جراحی برای درمان گواتر اندازه توده و مقدار هورمون تولید شده در غده را کاهش می دهد.
پزشک در تلاش است که مقداری از غده را بردارد که هم درمان گواتر حاصل شود و هم مقدار کافی و نرمالی از هورمون ها همچنان تولید شود. در هر حال، در غیر این صورت شما بعد از درمان گواتر با جراحی به هورمون درمانی نیاز خواهید داشت.
جراحی برداشتن تیروئید برای درمان گواتر معمولا ایمن است اما همانند سایر روش های جراحی خطر عواقبی چون عفونت بعد از جراحی وجود دارد.
عوارض جراحی برداشت تیروئید
خطر بروز عواقب جراحی برداشت تیروئید در حدود 1 تا 2 درصد تخمین زده می شود که شما باید پیرامون این خطرات با پزشک خود مشورت کنید.
از جمله عوارض جراحی برداشت تیروئید برای درمان گواتر عبارتند از:
- آسیب عصبی. غده تیروئید فاصله کمی با اعصاب حنجره ای که تارهای صوتی شما را کنترل می کند، دارد. اگر طی جراحی برای درمان گواتر این اعصاب آسیب ببینند، صدا و تنفس شما تحت تاثیر قرار می گیرند. آسیب دائمی به اعصاب حنجره در حدود 1 تا 2 نفر از هر 100 نفری که این جراحی را انجام می دهند رخ می دهد. آسیب موقتی نیز 5 نفر از هر 100 نفر را درگیر می کند.
- آسیب غدد پاراتیروئید. غدد پاراتیروئید در تنظیم سطح کلسیم در بدن کمک کننده هستند. اگر این غدد طی جراحی برای درمان گواتر آسیب ببینند، شما باید برای باقی عمر خود مکمل کلسیم مصرف کنید.
دکتر حسین معین توکلی فوق تخصص غدد و متابولیسم عنوان می دارند گواتر همیشه نیاز به درمان ندارد. مواردی از گواتر که نیازمند درمان می باشند عبارتند از:
- پرکاری تیروئید
- کم کاری تیروئید
- ایجاد علائم فشاری بر روی نای یا مری (مجرای هوا و یا عبور غذا)
- سرطان های تیروئید
- تقاضای خود بیمار با توجه به عدم رضایت از وضعیت ظاهری گردن و یا نگرانی از وجود گواتر
- التهاب تیروئید (تیروئیدیت)
