سیروز کبدی چیست؟
سیروز کبدی بیماری است که در آن کبد در اثر آسیب پیوسته در طول سال های طولانی به شدت دچار اسکار شده است. شایع ترین علل سیروز کبدی شامل سوء مصرف الکل، هپاتیت ب یا سی مزمن و بیماری کبد چرب هستند. در مراحل پیشرفته سیروز کبدی، بیماری معمولا غیر قابل برگشت است بنابراین درمان سیروز کبدی در این مرحله پیوند کبد خواهد بود. در مراحل اولیه سیروز کبدی، در صورت درمان علت زمینه ای بیماری قابل برگشت خواهد بود.
سیروز کبدی: عوارض
سیروز کبدی عواقب بسیاری را به دنبال دارد؛ برخی از این عوارض به این علت که کبد عملکرد مناسبی ندارد و برخی به علت اختلال در جریان یافتن خون به کبد ایجاد می شوند. در زیر با برخی از عوارض سیروز کبدی آشنا می شویم:
- واریس های مری و خونریزی واریسی. واریس های مری عروق خونی گشاد شده در مری هستند. مسدود شدن جریان خون به کبد در اثر اسکار سیروز کبدی موجب بازگشت خون به ورید های مری و معده شده است و واریس های مری شکل گرفته اند. زمانی که فشار داخل این عروق خونی بسیار بالا می رود، این عروق می ترکند و موجب خونریزی شدید (خونریزی واریسی) می شوند.
مهم ترین علائم خونریزی واریسی در اثر سیروز کبدی شامل استفراغ خونی یا دفع مدفوع خونی و یا تیره و قیر مانند شدن مدفوع می باشند.
- آسیت ها (تورم شکمی). در برخی مواقع در بیماران مبتلا به سیروز کبدی به دلایل ناشناخته، مایع در شکم تجمع می یابد. این حالت آسیت نامیده می شود و موجب تورم شکم می گردد. این نوع از عوارض سیروز کبدی همچنین موجب احساس تنگی نفس یا پری شکم در فرد می شوند. برای درمان آسیت های ناشی از سیروز کبدی، پزشک دیورتیک ها را نسخه می کند که به بدن در دفع مایعات اضافی کمک می کنند. پزشک همچنین کاهش مصرف سدیم را به بیماران مبتلا به آسیب در اثر سیروز کبدی، توصیه می کنند. در موارد شدید، پزشک با استفاده از روشی به نام پاراسنتز مایع اضافی را از شکم خارج می کند.
- عفونت ها در حفره شکمی. افرادی که در اثر سیروز کبدی دچار آسیت شده اند، در برخی مواقع دچار یک عفونت به نام پریتونیک باکتریایی خود به خودی می شوند. این عفونت ها در همه مواقع علائمی را ظاهر نمی کنند اما در صورت بروز، علائم عفونت های ناشی از سیروز کبدی شامل تب، درد شکمی یا حساسیت به درد و سرگیجه هستند. پزشک با برداشتن مقداری از مایع داخل شکم به کمک یک سرنگ و بررسی آن برای وجود باکتری ها و گلبول های سفید، وجود عفونت های ناشی از سیروز کبدی را تشخیص می دهد. درمان این نوع از عوارض سیروز کبدی شامل آنتی بیوتیک های قوی و دیورتیک ها برای کاهش تجمع مایع در شکم است. افراد مبتلا به این عفونت ها باید مصرف مهار کننده های پمپ پروتون مانند امپرازول که برای درمان اسید معده بالا استفاده می شوند را متوقف سازند. از آن جایی که اسید معده یکی از راه های محافظت بدن در برابر باکتری ها است، افراد مبتلا به آسیب ناشی از سیروز کبدی که این داروها را مصرف می کنند در معرض خطر ابتلا به عفونت قرار دارند.
- انسفالوپاتی کبدی. سیروز کبدی به دلایل نامشخص عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار می دهد. یک فرضیه این است که سموم تجمع یافته در خون در اثر ناکارآمدی کبد احتمالا با فرآیندهای طبیعی مغز مقابله می کنند و بدین ترتیب احتمال بروز انسفالوپاتی کبدی به دنبال سیروز کبدی وجود دارد. انسفالوپاتی کبدی یک اصطلاح پزشکی برای توقف عملکرد مغز در اثر سیروز کبدی است. این عارضه ناشی از سیروز کبدی به صورت اختلالات خواب (خواب زیاد، خیلی کوتاه یا خواب در طول روز)، تغییر در خلق و خو و شخصیت فرد، شکل در تمرکز یا تفکر، لرزیدن یا لکنت زبان ظاهر می شود.
- انسفالوپاتی کبدی ناشی از سیروز کبدی در برخی موارد قابل درمان است و عملکرد مغز به وضعیت نرمال خود بازمی گردد. درمان انسفالوپاتی ناشی از سیروز کبدی شامل درمان سایر مشکلات مانند عفونت ها و خونریزی و یا مصرف برخی داروها همچون لاکتولوز (موجب نرم شدن مدفوع می گردد) یا آنتی بیوتیکی به نام ریفاکسیمین می باشد.
- سندرم کبدی- کلیوی. این سندرم شکلی از بیماری کلیوی ناشی از سیروز کبدی است. این سندرم در اثر اختلال در جریان خون از کبد مسدود شده به کلیه ها بروز می کند.
سندرم کبدی- کلیوی لزوما موجب بروز علائم نمی شود در حالی که می تواند موجب ادرار کردن کمتر از حالت معمول در برخی افراد گردد. این حالت با انجام آزمایش خون و ادرار قابل تشخیص است. این عارضه ناشی از سیروز کبدی با تلاش برای بهبود عملکرد کبد درمان می شود. اگر عملکرد کبد بهبود نیابد، پیوند کبد برای درمان این عارضه سیروز کبدی انجام می گیرد.
- عوارض قلبی و ریوی. سیروز کبدی و مشکلاتی که در جریان خون ایجاد می کند منجر به بروز مشکلات قلبی و ریوی می گردد. زمانی که این اندام های تحت تاثیر عوارض سیروز کبدی قرار می گیرند، بیماران احساس خستگی، مشکل در تنفس، درد قفسه سینه می کنند.
- سرطان کبد. افراد مبتلا به سیروز کبدی در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد قرار دارند خصوصا اگر سیروز کبدی در اثر هپاتیت ب، هپاتیت سی، استیتوهپاتیت غیر الکلی یا هماکروماتوز ایجاد شده باشد. با توجه به افزایش خطر سرطان کبد، بیماران مبتلا به سیروز کبدی باید هر شش ماه یکبار علائم سرطان را با سونوگرافی بررسی کنند. زمانی که سرطان کبد در مراحل اولیه قرار دارد، به خودی خود علائمی را ظاهر نمی کند. با پیشرفت سرطان کبد، این بیماری موجب تشدید عوارض سیروز کبدی و یا بروز علائمی چون درد، احساس پری شکم و یرقان می شود. برخی افراد مبتلا به سرطان کبد در اثر سیروز کبدی با پیوند کبد (برداشت بافت سرطانی) درمان می شوند.
