یائسگی به زمانی اطلاق می گردد که وقوع پریودها به طور طبیعی متوقف می گردد. یائسگی معمولا در بازه سنی 45 تا 55 سالگی روی می دهد. اما برخی خانم ها ممکن است قبل از 40 سالگی دچار یائسگی شوند که به آن یائسگی زودرس گفته می شود. یائسگی زودرس وقتی روی می دهد که عاملی سبب توقف عملکرد تخمدان ها شود. در یائسگی زودرس تخمک گذاری کمتر از حد معمول روی می دهد و یا تخمک گذاری به طور کامل متوقف می گردد. به همین دلیل احتمال بارداری غیر ممکن نخواهد بود. علت وقوع یائسگی زودرس چندان روشن نیست. اختلال در ژن ها، درمان سرطان و ابتلا به برخی بیماری های خود ایمنی ممکن است در ایجاد یائسگی زودرس دخالت داشته باشد. در بیماری های خود ایمنی ممکن است سیستم ایمنی بدن اشتباها نسبت به تخمدان ها واکنش نشان دهد. سندرم ترنر، سندرم ایکس شکننده و سایر اختلالات کروموزومی می تواند منجر به وقوع یائسگی زودرس شود.
یائسگی زودرس: علائم
اولین و مشخص ترین علائم یائسگی زودرس اختلال در پریودها یا وقوع پریودهایی سبک تر از حد نرمال می باشد. سایر علائم یائسگی زودرس عبارت است از:
- گرگرفتگی که در ناحیه صورت و سینه آغاز شده و به سمت سایر بخش های بدن پیش می رود
- تعریق شدید شبانه
- دشواری در خوابیدن
- تغییرات خلقی
- خشکی واژن
- درد حین نزدیکی
یائسگی زودرس: تشخیص یائسگی زودرس و درمان آن
تست های متداول که در تشخیص یائسگی زودرس مورد توجه قرار دارد عبارت است از:
- روش اول تشخیص یائسگی زودرس: تست بارداری
- روش دوم تشخیص یائسگی زودرس: تست خون به منظور بررسی برخی هورمون ها
- روش سوم تشخیص یائسگی زودرس: تست های ژنتیکی به منظور بررسی کروموزوم ها که کاریوتایپ نامیده می شود
برای تشخیص یائسگی زودرس افزایش مقدار هورمونی به نام هورمون محرک فولیکول یا FSH می تواند کمک کننده باشد. افزایش مقدار این هورمون نشان می دهد که مغز برای تحریک تخمدان ها عملکرد خود را انجام می دهد اما تخمدان ها پاسخ گو نیستند. در برخی موارد نیز تخمدان ها عملکرد مناسب خود را دارند اما مغز و هیپوفیز به درستی عمل نمی کنند. اگر تشخیص یائسگی زودرس تایید شود علاوه بر کاریوتایپینگ تست برخی آنتی بادی هایی که علیه غده آدرنال تولید می شود ضرورت می یابد. به این ترتیب احتمال بررسی خود ایمنی تخمدان در تشخیص یائسگی زودرس در نظر گرفته خواهد شد.
متداول ترین گزینه برای درمان یائسگی زودرس استفاده از هورمون هایی مانند استروژن می باشد. استفاده از هورمون ها به کاهش علائمی مانند گرگرفتگی و تعریق شبانه کمک می کند. استفاده از هورمون ها همچنین در تقویت سلامت استخوان ها و قلب نقش دارد زیرا فقدان استروژن تا قبل از 45 سالگی احتمال ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می دهد. متخصصین توصیه می کنند استفاده از هورمون ها در درمان یائسگی زودرس حداقل تا سن 50 سالگی ادامه بیابد. استروژن تراپی ممکن است در تخفیف علائم یائسگی زودرس موثر واقع شود اما به منظور کاهش احتمال ابتلا به سرطان رحم باید استفاده از استروژن با پروژسترون ترکیب گردد. فرم استروژن که در درمان یائسگی زودرس استفاده می شود معمولا استرادیول می باشد. استرادیول به فرم پچ و حلقه واژینال نیز در بازار دارویی وجود دارد. مزیت این فرم استرادیول در مقایسه با قرص عبارت است از:
- این فرم استروژن وارد کبد و جریان خون نمی شود
- استروژن به طور آهسته و یکنواختی وارد بدن می شود
- مقدار استروژن در خون به راحتی قابل اندازه گیری می باشد
وقوع یائسگی زودرس بر توانایی باردار شدن افراد تاثیر می گذارد. حدود 10 درصد خانم هایی که به یائسگی زودرس مبتلا می شوند می توانند باردار شوند. در غیر این صورت استفاده از تخمک اهدایی و آی وی اف می تواند به عنوان یک گزینه مطرح شود.
