پرسش و پاسخ اختصاصی سایت دروانا از دکتر غزال همتی جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی در رابطه با موضوع تیروئید در دوران بارداری، عوارض تیروئید در بارداری و تاثیر تیروئید بر جنین

پرسش سایت دُروانا:

1. آیا بارداری می تواند باعث ایجاد اختلال در عملکرد غده تیروئید شود؟
2. مشکلات و علائم ناشی از کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید در بارداری چیست؟
3. عوارض کم کاری تیروئید، عوارض پر کاری تیروئید و تاثیر کم کاری یا پرکاری تیروئید بر روی جنین چیست؟
4. آیا با وجود اینکه مادر برای کم کاری یا پر کاری تیروئید تحت درمان باشد باز هم ممکن است سلامت جنین به خطر بیافتد؟

پاسخ دکتر غزال همتی:

آیا بارداری می تواند باعث ایجاد اختلال در عملکرد غده تیروئید شود؟

بارداری باعث اختلال در عملکرد تیروئید نمی شود بلکه ممکن است فرد مشکل تیروئید قبل از بارداری داشته ولی آزمایش نداده و از مشکل تیروئید خود باخبر نبوده است و یا اختلال تیروئید را بصورت نهفته داشته که در طول بارداری وقتی چک شده، این مشکل خود را نشان داده است. ولی در دوران بارداری مقدار قرص های تیروئید ممکن است تغییر یافته و افزایش یابد.

مشکلات و علائم ناشی از کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید در بارداری چیست؟

 دکتر غزال همتی معتقد است که علائم هر دو بیماری یعنی علائم کم کاری تیروئید و یا علائم پرکاری تیروئید در زنان باردار و غیرباردار یکسان است.

اثر تیروئید بر روی جنین

 دکتر غزال همتی به این نکته مهم اشاره می کنند که شایعترین حالت بیماری تیروئید در زنان بارداری عدم بروز علائم در مادر است. یعنی بیماران هیچگونه علائمی ندارند و فقط در آزمایشات اختلال تیروئید گزارش می شود. متاسفانه با اینکه مادر علائم اختلال تیروئید را ندارد ولی اختلال در عملکرد غده نیروئید بر روی جنین اثر خواهد داشت. لذا پیگیری و درمان اختلالات تیروئید در بارداری حتما باید انجام گیرد.

علائم کم کاری تیروئید در بیماران:

علائم کم کاری تیروئید به شرح زیر می باشد:

• خشکی پوست
• یبوست
• ریزش موی سر یا ابروها
• خستگی زودرس و ضعف
• عدم تمرکز
• عدم یادگیری
• احساس سرما علیرغم گرم بودن محیط
• احساس خواب آلودگی شدید
• چاق شدن بیش از حد نرمال بدون هیچگونه تغییر در مصرف غذا یا فعالیت
• بزرگی غده تیروئید در گلو
• گرفتگی عضلات
• کند شدن حرکات بدن

علائم کم کاری شدید تیروئید در بیماران:

علائم کم کاری تیروئید شدید به شرح زیر می باشد:

• پف کردن کل بدن
• بزرگی قلب و نارسایی آن و در نهایت ایست قلبی و مرگ
• البته کم کاری و پرکاری تیروئید باعث اختلال در سیکل قاعدگی افراد هم می شود که ارتباطی با مادران باردار ندارد

علائم پرکاری تیروئید در بیماران:

علائم پر کاری تیروئید به شرح زیر می باشد:

• تعریق بیش از حد
• تپش قلب
• اضطراب
• بی خوابی
• بی قراری
• ریزش موی سر
• احساس گرمای شدید
• اسهال
• لاغر شدن بیش از حد علیرغم مصرف مناسب غذا
• لرزش محسوس انگشتان دست و گاهی لرزش بدن
• عدم تمرکز و یادگیری و حواس پرتی.

علائم پرکاری شدید تیروئید در بیماران:

علائم پر کاری تیروئید شدید به شرح زیر می باشد:

• بیرون زدگی چشمها
• نارسایی قلب و در نهایت ایست قلبی و مرگ

عوارض کم کاری تیروئید، عوارض پر کاری تیروئید و تاثیر کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید بر روی جنین چیست؟

کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید در صورت عدم درمان مادر در بارداری باعث کند ذهنی غیرقابل جبران و برگشت ناپذیر در جنین خواهد شد و همچنین دکتر غزال همتی این هشدار را به مادران باردار می دهد که در ضمن ممکن است در صورت عدم درمان تیروئید باعث سقط جنین یا زایمان زودرس، محدودیت رشد جنین و وزن پایین هنگام تولد گردد.

از جمله عوارض پرکاری تیروئید در بارداری می توان به خطر نوزاد ناشنوا اشاره کرد زیرا خطر نوزاد ناشنوا در پرکاری تیروئید 12 برابر بیشتر از معمول می باشد. میزان وقوع مسمومیت بارداری، نارسایی قلب در مادر و عوارض نامطلوب در جنین در هر دو مورد کم کاری و پر کاری تیروئید بیشتر خواهد بود.

از جمله عوارض کم کاری تیروئید در مادرانی نسبت به درمان تیروئید در بارداری اقدام نکنند می توان به افزایش ریسک وقوع زایمان زودرس، کنده شدن یا جدا شدن زودرس جفت و مرگ جنین داخل رحم، بستری نوزادان در بخش مراقبت های ویژه نوزادان یا NICU اشاره کرد.

آیا با وجود اینکه مادر برای کم کاری یا پر کاری تیروئید تحت درمان باشد باز هم ممکن است سلامت جنین به خطر بیافتد؟

 بطور کلی معمولا در صورت درمان تیروئید مادر با مقادیر کافی دارو در دوران بارداری، خطر عوارض و نتایج نامطلوب تیروئید در بارداری به حداقل می رسد. اما دکتر غزال همتی به این نکته اشاره می کنند که با توجه به ارثی بودن این دو بیماری یعنی کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید، احتمال اینکه نوزادان بعدا دچار کم کاری یا پرکاری تیروئید آشکار شوند و یا ناقل بوده و به فرزندان خود منتقل کنند، وجود دارد.
لذا این نوزادان در طول زندگی هر چند سال یکبار باید آزمایش تیروئید بدهند تا در صورت اختلال تیروئید بلافاصله درمان شوند. بسیاری از این کودکان در دوران مدرسه دچار کم کاری یا پرکاری تیروئید می شوند که در صورت عدم درمان باعث عدم تمرکز و حواس پرتی و عدم یادگیری و در نتیجه پایین آمدن نمرات درسی می شود که والدین باید به این موارد بسیار دقت نمایند و در صورت کوچکترین مشکلی بلافاصله آزمایشات لازم جهت فرزندان خود انجام دهند.

در ضمن مادرانی که دچار اختلال تیروئید در بارداری (چه کم کاری تیروئید و چه یرکاری تیروئید) هستند باید بعد از زایمان بلافاصله به پزشک متخصص اطفال و نوزادان و پرسنل بیمارستان خبر دهند تا آزمایشات روتین مخصوص تیروئید برای این نوزادان انجام گیرد و بعد از ترخیص از بیمارستان نیز هر بار که فرزند خود را به مطب متخصص اطفال می برند، این موضوع را به پزشک یادآوری کنند تا آزمایشات لازم را هر چند وقت که پزشک صلاح بداند، مجددا تکرار نمایند.