آی یو دی چیست؟ دستگاه آی یو دی مسی نوعی دستگاه درون رحمی می باشد که به عنوان روش طولانی اثر برای پیشگیری از بارداری درون رحم قرار داده می شود. دستگاه درون رحمی مسی یک پلاستیک T شکل می باشد که سیمی مسی نواحی تنه دستگاه را پوشانده است و دو آستین مسی نیز در راستای بازوها پیش آمده که به طور مستمر مس را در تماس با دیواره رحم قرار می دهد. به این ترتیب واکنشی التهابی در رحم ایجاد می شود که برای اسپرم بسیار سمی می باشد و به این ترتیب مانع از بارداری می شود.
این دستگاه تنها حاوی مس می باشد و می تواند به مدت 10 سال پس از جاگذاری از ایجاد بارداری جلوگیری کند.
چرا از دستگاه آی یو دی مسی استفاده می شود؟
دستگاه آی یو دی مسی می تواند فرد را به مدت طولانی از باردار شدن در امان نگاه بدارد. این دستگاه می تواند به طور بی خطری در همه گروه های سنی مورد استفاده قرار گیرد.
برخی مزایای استفاده از دستگاه آی یو دی مسی عبارت است از:
- با استفاده از این روش دیگر نیازی نیست روند ارتباط جنسی به دلیل احتمال بارداری مختل شود.
- دستگاه آی یو دی مسی می تواند به طور مطمئنی تا ده سال در محل باقی بماند.
- هر زمان که بخواهید می توانید دستگاه را از بدن خارج کنید و پس از آن قدرت باروری سریعا باز می گردد.
- ریسک ابتلا به سرطان اندومتر و احتمال ایجاد سرطان دهانه رحم نیز با استفاده از دستگاه آی یو دی مسی کاهش می یابد.
- استفاده از دستگاه آی یو دی مسی در دوران شیردهی خطری را در پی ندارد. اما زمانی که دستگاه بعد از زایمان کار گذاشته می شود احتمال پاره شدن و یا بیرون زدگی دستگاه وجود دارد.
- استفاده از دستگاه آی یو دی مسی مشکلات و عوارض قرص های ضد بارداری را به دنبال ندارد.
- استفاده از دستگاه آی یو دی مسی می تواند به عنوان روشی اورژانسی در پیشگیری از بارداری مورد توجه قرار گیرد. البته اگر نهایتا تا پنج روز بعد از نزدیکی محافظت نشده کار گذاشته شود.
دلایل عدم استفاده از آی یو دی مسی
دستگاه آی یو دی مسی برای همه افراد مناسب نیست. در موارد زیر استفاده از دستگاه آی یو دی مسی توصیه نمی شود:
- داشتن ناهنجاری های رحمی که ممکن است در قرار گیری یا حفظ دستگاه آی یو دی مسی اختلال ایجاد کند.
- ابتلا به عفونت لگنی و بیماری التهابی لگن
- ابتلا به سرطان دهانه رحم یا سرطان رحم
- خونریزی واژینال غیر قابل توضیح
- وجود آلرژی به اجزای ساختاری دستگاه آی یو دی درون رحمی
- ابتلا به اختلال ویلسون که سبب می شود مس اضافی در کبد، مغز و سایر ارگان های حیاتی ذخیره شود.
- افزایش ریسک ابتلا به بیماری های مقاربتی و عدم استفاده از کاندوم
- داشتن مشکلات قبلی با دستگاه آی یو دی
آی یو دی و عوارض آن
از جمله عوارض آی یو دی احتمال بارداری اکتوپیک می باشد، کمتر از یک درصد خانم هایی که از دستگاه آی یو دی مسی استفاده می کنند در سال اول استفاده از دستگاه باردار می شوند. اگر هنگام استفاده از دستگاه آی یو دی مسی باردار شوید در آن صورت احتمال بارداری اکتوپیک وجود دارد. در بارداری اکتوپیک تخمک در فضایی بیرون از رحم و معمولا در لوله های فالوپ بارور می شود. اما از آن جایی که دستگاه آی یو دی مسی مانع اغلب بارداری ها می شود به طور کلی احتمال بروز بارداری اکتوپیک نیز کمتر می باشد.
دستگاه آی یو دی مسی شما را از ابتلا به بیماری های مقاربتی در امان نخواهد داشت.
ازجمله عوارض آی یو دی عبارت است از:
- آنمی
- کمر درد
- خونریزی بین دوران پریودها
- وجود کرامپ
- التهاب واژن یا واژینیت
- درد در طول نزدیکی
- دردهای شدید دوران قاعدگی و خونریزی های سنگین
- ترشحات واژینال
این احتمال وجود دارد دستگاه آی یو دی مسی از رحم خارج شود. شما ممکن است خروج دستگاه را احساس نکنید. در موارد زیر احتمال بیرون زدگی دستگاه آی یو دی وجود دارد:
- در صورتی که هرگز باردار نشده باشید
- داشتن پریودهای سنگین و طولانی
- داشتن دردهای شدید قاعدگی
- سابقه قبلی در بیرون زدگی دستگاه آی یو دی
- سن زیر 20 سال
- گذاشتن آی یو دی بلافاصله بعد از زایمان و یا بعد از سقطی که در سه ماهه دوم بارداری اتفاق افتاده است.
نحوه گذاشتن آی یو دی
قرار دادن دستگاه آی یو دی مسی در مطب پزشک انجام می شود. نحوه گذاشتن آی یو دی به این ترتیب است که پزشک ابتدا وضعیت کلی سلامت شما را ارزیابی خواهد کرد و قبل از گذاشتن آی یو دی معاینه لگن را انجام خواهد داد. سپس ممکن است انجام غربالگری برای بیماری های مقاربتی را نیز به شما توصیه کند. شما در صورتی که از سایر روش های کنترل بارداری به طور مرتب استفاده می کرده اید و یا از زمان آخرین پریودتان نزدیکی نداشته اید می توانید هر زمانی در طول چرخه قاعدگی برای گذاشتن آی یو دی مسی به پزشک مراجعه کنید .
اما اگر شما در دوران شیردهی قرار دارید یا پریودهای نامنظمی را تجربه می کنید و یا به طور پایدار و منظمی از روش های کنترل بارداری استفاده نمی کنید باید قبل از گذاشتن آی یو دی مسی تست بارداری را انجام دهید.
مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یک تا دو ساعت قبل از گذاشتن آی یو دی توصیه می شود زیرا می تواند به کاهش درد و کرامپ کمک کند.
به منظور گذاشتن دستگاه آی یو دی مسی ابتدا دستگاهی به نام اسپکولوم وارد واژن شده و سپس واژن و دهانه رحم با استفاده از محلولی ضد عفونی کننده تمیز می شود. در ادامه با استفاده از ابزاری مخصوص کانال دهانه رحم و حفره رحم پشت سر هم قرار می گیرد و سپس ابزار دیگری برای اندازه گیری عمق حفره رحم استفاده می شود. در ادامه پزشک بازوی افقی دستگاه آی یو دی را جمع کرده و دستگاه را درون لوله اپلیکاتور قرار می دهد. سپس لوله را وارد کانال دهانه رحم می کند و دستگاه آی یو دی مسی را به دقت در رحم قرار می دهد. زمانیکه لوله اپلیکاتور خارج می شود آی یو دی مسی در درون رحم باقی می ماند. سپس پزشک نخ آی یو دی را مرتب می کند. اندازه نخ نباید به اندازه ای باشد که از واژن بیرون بزند. پزشک همچنین می تواند طول نخ را ثبت کند.
در طول قرار داردن آی یو دی مسی، شما ممکن است کمی احساس ضعف، تهوع، افت فشار خون و یا کاهش ضربان قلب را داشته باشید. پزشک احتمالا به شما پیشنهاد خواهد داد تا برای دقایقی دراز بکشید تا این علائم برطرف گردد. به ندرت ممکن است آی یو دی منجر به سوراخی در دیواره یا دهانه رحم شود.
مراقبت های بعد از گذاشتن ای یو دی
برای مراقبت های بعد از گذاشتن ای یو دی، حدود یک ماه بعد از قرار گیری آی یو دی مسی، پزشک شما را معاینه خواهد کرد تا اطمینان حاصل کند دستگاه از جای خود تکان نخورده است و علائم احتمالی عفونت را در شما بررسی خواهد کرد.
وقتی که شما از دستگاه آی یو دی مسی استفاده می کنید در صورت بروز موارد زیر فورا باید با پزشک تماس حاصل فرمایید:
- علائم بارداری
- خونریزی سنگین واژینال
- ترشحات بد بو از واژن
- تشدید درد لگن
- درد در ناحیه پایین شکم
- تب
- احتمال تماس با عفونت های مقاربتی
اگر احساس می کنید که دستگاه آی یو دی مسی در جای خود قرار ندارد فورا با پزشک تماس حاصل فرمایید. در موارد زیر حتما با پزشک تماس حاصل کنید:
- خونریزی
- خونریزی بعد از نزدیکی
- دردناک بودن نزدیکی برای شما یا همسرتان
- تغییر طول نخ آی یو دی
- احساس می کنید بخشی از دستگاه در دهانه رحم و بخشی دیگر در واژن قرار دارد
پزشک در صورت لزوم معاینه خواهد کرد تا از موقعیت درست آی یو دی در محل اطمینان حاصل کند.
برداشتن اي یو دي
آی یو دی مسی معمولا در مطب پزشک برداشته می شود. پزشک احتمالا با استفاده از پنس و نخ دستگاه آی یو دی را خارج می کند. بازوهای دستگاه به سمت بیرون جمع خواهد شد و دستگاه از رحم خارج می گردد.
در حین براشت دستگاه آی یو دی احتمال بروز خونریزی سبک و کرامپ وجود خواهد داشت. به ندرت ممکن است خارج کردن ی یو دی مسی پیچیده و دشوار باشد.
نکات مهم جهت گذاشتن آی یو دی (IUD)
دکتر غزال همتی متخصص زنان و زایمان به نکات بسیار مهمی در رابطه با گذاشتن ای یو دی اشاره می کنند که خانم ها قبل از گذاشتن آی یو دی باید به آن ها توجه ویژه کنند:
- کسانیکه خونریزی های واژینال زیاد و سنگین در هنگام پریود خود دارند بهتر است آی یو دی نگذارند چون خونریزی ایشان بیشتر شده و دچار کم خونی می شوند و نهایتا مجبور به خارج کردن IUD می شوند.
- خانم هایی که عفونت های دستگاه تناسلی تکرار شونده در طول سال زیاد دارند، گذاشتن ای یو دی برای این افراد نیز منع نسبی دارد چون احتمال عود عفونت های دستگاه تناسلی با IUD بیشتر است.
- کسانیکه میوم های متعدد رحم دارند و یا یک میوم بزرگ رحمی دارند، نباید ای یو دی بگذارند چون ممکن است ای یو دی جابجا شود و یا همان ابتدای گذاشتن IUD در موقعیت صحیح در رحم قرار نگیرد.
- کسانیکه بیش از حد چاق هستند بهتر است ای یو دی نگذارند چون احتمال افتادن و جابجایی ای یو دی زیاد است.
- کسانیکه مرتب در حال افزایش یا کاهش وزن هستند بهتر است ای یو دی نگذارند چون احتمال افتادن و جابجایی آی یو دی در این موارد زیاد است.
- کسانیکه حاملگی خارج رحمی یا EP در گذشته داشته اند بهتر است ای یو دی نگذارند چون در صورت بارداری با IUD احتمال EP زیاد است و چنین افرادی که سابقه حاملگی خارج رحم داشته اند ریسک این مورد بالاتر می رود.
- کسانیکه IUD آنها قبلا جابجا شده یا افتاده، بهتر است دیگر برای گذاشتن ای یو دی مجدد تلاش نکنند چون احتمال جابجایی یا افتادن ای یو دی جدید بسیار زیاد است و ممکن است فرد متوجه نشده و باردار نیز بشود، یا ای یو دی جابجا شده و باعث سوراخ شدن رحم و بالا رفتن و فرو رفتن در رحم شود.
- کسانیکه 4 فرزند و یا بیشتر بدنیا آورده اند بهتر است در ابتدا قبل از گذاشتن ای یو دی، سونوگرافی انجام شود که در صورتیکه رحم بزرگتر از نرمال داشته باشند نمی توانند ای یو دی بگذارند چون احتمال افتادن یا جابجایی IUD زیاد است.
- کسانیکه تابحال فرزندی بدنیا نیاورده اند نباید ای یو دی بگذارند چون درصد کمی از افراد بعد از گذاشتن IUD دچار چسبندگی و نازایی می شوند و بطور کلی در خانم هایی IUD گذاشته می شود که حتما یک فرزند داشته باشند.
- گاهی خانمی بلافاصله بعد از گذاشتن IUD و یا مدتی بعد از آن و یا حتی چند سال بعد از گذاشتن IUD دچار خونریزی های نامنظم واژینال و لکه بینی و حتی درد کمر و درد زیر شکم می شود که با وجود اینکه در سونوگرافی های انجام شده محل ای یو دی مناسب و سر جای عادی خود می باشد و کلیه آزمایشات بیمار نرمال می باشد ولی خونریزی و درد بیمار ادامه دارد. لذا در این موارد توصیه می گردد که بهتر است ای یو دی خارج شود تا مشکل بیمار مرتفع گردد و در این مواقع احتمال عکس العمل رحم و ناسازگاری رحم به ای یو دی باعث چنین مشکلاتی شده است.
- بارها دیده شده که خانمی ای یو دی گذاشته و چند روز بعد یا حتی چند ماه بعد به پزشک مراجعه می نماید که موقع نزدیکی همسر ایشان نخ ای یو دی را حس می کند و گاهی حتی باعث زخم شدن و دردناک شدن آلت تناسلی شوهر می گردد. در این موارد بهتر است در ابتدا نخ ای یو دی را کوتاه تر کرده و در نهایت اگر بهبودی حاصل نشد، ای یو دی را باید خارج نمود.
- دستگاه های IUD مسی طول عمر های متفاوتی دارند که روی بسته ای یو دی مدت اثر آن را نوشته که حداکثر 10 ساله می باشند. در صورتیکه بیمار مشکلی با ای یو دی نداشته باشد تا زمان مشخص روی بسته می توان از آن استفاده کرده و لزومی به خارج کردن ای یو دی زودتر از موعد مقرر نمی باشد.
- زمانی که مدت اثر دستگاه IUD تمام شد باید حتما آن را خارج کرده چون هم اثر روی پیشگیری از بارداری ندارد و هم بعنوان جسم خارجی محسوب شده و احتمال عفونت و چسبندگی در دستگاه تناسلی و رحم زیاد می شود و برای بیمار خطرناک می باشد.
نکته مهم در مورد دستگاه های IUD که در بازار ایران وجود دارد
دکتر غزال همتی متخصص زنان و زایمان به بیماران توصیه می کنند که برای خرید آی یو دی بسیار مراقب باشند زیرا اکثر دستگاهای آی یو دی روی بسته آنها ساخت آمریکا یا ساخت کانادا درج شده که واقعا چنین چیزی نیست. هیچکدام از این IUD ها از آمریکا یا کانادا وارد نمی شوند و واقعا مشخص نیست سازنده این IUD ها چه کشوری می باشد! در عمل هم دیده شده که جابجایی و ناراحتی و عفونت و حتی بارداری با این دستگاههای IUD (با منبع نامشخص) نسبت به آمار مقالات معتبر جهانی که در دسترس می باشد بسیار بیشتر دیده شده. متاسفانه اکثر IUD های مسی موجود در بازار هیچ گارانتی مشخصی ندارند و شرکت وارد کننده آنها هم نامشخص و نامعلوم است.
لذا بیماران عزیز در صورت علاقه به گذاشتن ای یو دی حتما باید IUD هایی تهیه نمائید که شرکت وارد کننده آن مشخص و مهر معتبری روی بسته دستگاه ای یو دی زده شده باشد و در غیر اینصورت گذاشتن IUD بدون نام و نشان واقعا جای شک و شبهه دارد.
دکتر غزال همتی
تایید شده: توسط دکتر غزال همتی
برگرفته از: وبسایت https://www.mayoclinic.org
