هورمون پروژستین چیست
هورمون پروژستین چیست؟ هورمون پروژستین دارویی است که هم در مردان و هم در زنان به دلایل مختلفی تجویز می گردد.
استفاده های درمانی داروی پروژستین
پروژستین ها به دلایل مختلفی نسخه می گردند که در ادامه به ذکر آن می پردازیم:
- برای تنظیم چرخه قاعدگی و درمان توقف غیرنرمال خونریزی های قاعدگی (آمنوره): پروژستین ها تغییراتی را در رحم ایجاد می کنند. پس از آن که مقدار پروژستین در خون کاهش یابد، دیواره رحم فرو می ریزد و خونریزی قاعدگی اتفاق می افتد. پروژستین ها به سایر هورمون ها کمک می کنند تا چرخه قاعدگی شروع و پایان یابد.
- پروژسترون در بارداری: برای کمک به بارداری در خانم هایی که مقدار کافی پروژسترون تولید نمی کنند: همچنین پروژسترون برای کمک به حفظ بارداری نیز تجویز می شود؛ زیرا در برخی موارد مقدار تولید شده پروژسترون در بدن کافی نمی باشد و این داروها برای درمان کمبود پروژسترون تجویز می شوند.
- در خانم هایی که در نزدیکی دوران قاعدگی قرار دارند و با استروژن تحت درمان هستند: استفاده از پروژستین در این افراد مانع از ضخیم شدن دیواره رحم (هایپرپلازی اندومتر) می گردد.
- برای درمان دردهای مرتبط با اندومتریوز: اندومتریوز بیماری است که در آن بافت اندومتر رحم به سایر ارگان های زنانه وارد می شود.
- برای پیشگیری از ریسک بروز هایپرپپلازی اندومتر در افرادی که به اندومتریوز دچارند: پروژستین همچنین در درمان خونریزی های سنگین و غیر معمول رحم تجویز می گردد.
- برای کمک به درمان سرطان سینه، کلیه یا رحم: پروژستین ها به تغییر توانایی سلول سرطانی کمک می کنند؛ به نحوی که رشد تومور را سرکوب می کنند.
- برای تست تولید هورمون هایی مانند استروژن در بدن می توان پروژستین ها را تجویز نمود.
- برای درمان از دست رفتن اشتها و از دست دادن وزن شدید در بیماران مبتلا به بیماری ایدز یا سرطان.
- پروژستین می تواند به دلایل دیگری نیز با تشخیص پزشک تجویز گردد.
سایر اثرات انواع پروژستین ها
بسته به اینکه چه مقدار و چه نوع پروژستین مورد استفاده قرار می گیرد پروژستین می تواند تاثیرات متفاوتی داشته باشد. برای مثال دوز بالای پروژسترون در مورد برخی خانم ها برای ادامه بارداری ضروری می باشد؛ در حالی که برخی پروژستین ها با دوز اندک می توانند مانع از بروز بارداری شوند. سایر تاثیرات انواع پروژستین ها عبارت است از افزایش وزن، افزایش دمای بدن، ایجاد غدد تولید کننده شیر برای شیردهی و ریلکس سازی رحم برای حفظ بارداری.
پروژستین ها می توانند به عملکرد مناسب سایر هورمون ها نیز کمک کنند. پروژستین ها همچنین می توانند مانع از آنمی (مقدار کم آهن در خون) شوند. همچنین می توانند از سرطان رحم و از دست رفتن خون بیش از حد در دوران قاعدگی پیشگیری کنند.
نحوه استفاده صحیح از داروی پروژستین
برای استفاده موثر و بی خطر از پروژستین باید بدانید که چه زمان و چه مقداری از داروی پروژستین را باید مورد استفاده قرار دهید. هورمون پروژستین تنها توسط پزشک متخصص زنان تجویز می گردد و مدت زمان مصرف نیز توسط پزشک تعیین خواهد شد. در طول مدت استفاده از پروژستین ها باید به پزشک مراجعه کنید تا روند بهبودتان مورد ارزیابی قرار گیرد. به این ترتیب دوز هورمون پروژستین به نحو مناسبی تنظیم می گردد تا احتمال بروز عوارض جانبی ناخواسته کاهش یابد.
- پروژستین ها ممکن است در بعضی افراد گیجی را به همراه داشته باشند. بعد از مصرف پروژسترون های خوراکی و واژینال احتمال بروز گیجی حدود یک تا چهار ساعت بعد از مصرف می باشد. قبل از انجام کارهایی که به دقت بالایی نیاز دارد مانند رانندگی از هوشیاری مناسب خود اطمینان حاصل کنید.
- مصرف مقدارهای مختلف پروژستین در طول سه ماهه نخست آغاز درمان می تواند منجر به افزایش خونریزی غیر معمول و غیر منتظره واژینال گردد. در برخی موارد که خونریزی اندک است ممکن است از اصطلاح لکه بینی برای توصیف شرایط استفاده شود.
- در صورت بروز موارد زیر به دنبال استفاده از پروژستین ها پزشک را در جریان قرار دهید:
- اگر خونریزی غیر منتظره واژن به مدت طولانی ادامه پیدا کند.
- اگر خونریزی قاعدگی ظرف 45 روز بعد از آخرین پریود آغاز نشود.
- ممکن است پریودهای قاعدگی قطع شود. اگر شما مشکوک به بارداری هستید باید مصرف داروی پروژستین را فورا قطع کرده و پزشک متخصص زنان را در جریان قرار دهید. پزشک بر حسب شرایط به شما خواهد گفت که می توایند استفاده از پروژستین را ادامه داده یا قطع کنید.
- اگر در طول درمان با داروی پروژستین به انجام تست های آزمایشگاهی نیازمند شدید پزشک معالج را در جریان مصرف پروژستین قرار دهید. پروژستین ها می توانند نتایج برخی تست ها را تغییر دهند.
- در برخی بیماران احتمال تورم یا خونریزی از لثه ها وجود دارد. به هنگام مسواک کردن به دندان های خود دقت کنید. ماساژ مرتب لثه ها می تواند به پیشگیری از بروز این عارضه کمک کند. در طول درمان با پروژستین بهتر است بیشتر به دندانپزشک مراجعه کنید.
- اگر از پروژستین به دلایلی غیر از پیشگیری از بارداری استفاده می کنید و به لحاظ جنسی فعال هستید باید روش مناسب کنترل بارداری را رعایت کنید.
- اگر از پروژسترون واژینال استفاده می کنید، در طول شش ساعت قبل و بعد از وارد کردن دوز واژینال پروژسترون از مصرف سایر فرآوردها های واژینال اجتناب کنید.
- از آنجاییکه ممکن است برخی دوزهای پروژستین از طریق تغییر تعادل هورمونی سبب تضعیف موقتی استخوان ها شود، بسیار اهمیت دارد که احتمال ریسک ابتلا به پوکی استخوان در شما بررسی گردد. برخی موارد می تواند ریسک ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد، از جمله این موارد می توان به استفاده از سیگار، سوء مصرف الکل، مصرف مقادیر زیاد کافئین و داشتن سابقه خانوادگی در ابتلا به پوکی استخوان یا آسیب پذیری راحت استخوان ها اشاره کرد. برخی داروها مانند گلوکوکورتیکوئیدها مانند داروهای کورتیزون یا داروهای ضد تشنج می تواند سبب تضعیف استخوان ها گردد. اما این تصور نیز وجود دارد که پروژستین ها می توانند در خانم هایی که در دوران بعد از یائسگی قرار دارند آن ها را علیه پوکی استخوان محافظت کند.
عوارض پروژستین
پروژستین هایی که در دوز بالا استفاده می شوند ممکن است عوارض جانبی ناخواسته ای را در برخی افراد به دنبال داشته باشند. از جمله عوارض پروژستین می توان به بروز لخته های خونی، حمله های قلبی و سکته و یا مشکلاتی در کبد و چشم ها اشاره کرد. اگر چه این عوارض به ندرت اتفاق می افتد اما برخی از آنها می تواند به حدی جدی و خطرناک باشد که مرگ را در پی داشته باشد.
شایع ترین عوارض جانبی ناشی از پروژستین ها عبارت است از:
- تغییر در خونریزی واژن (افزایش مقدار خونریزی قاعدگی ، خونریزی اندک در دوران بین پریودها، خونریزی های سنگین واژینال که ممکن است بین دوران قاعدگی اتفاق بیفتند یا حتی توقف پریودهای قاعدگی)
- علائم و مشکلات مربوط به قند خون (خشکی دهان، ادرار بیش از حد، از دست رفتن اشتها یا تشنگی غیر معمول)
در صورتی که هر یک از عوارض جانبی زیر ادامه پیدا کرده و سبب آزار شما گردید پزشک متخصص زنان را در جریان قرار دهید:
- دردها و کرامپ های شکمی
- تورم مچ پا یا پاها
- افزایش خفیف فشار خون
- گیجی
- خواب آلودگی
- سردرد
- تغییرات خلقی
- عصبانیت
- درد یا علائم ناشی از تحریک در محل تزریق آمپول پروژستین
- تورم صورت، مچ پا و صورت
- اضافه وزن غیر معمول و سریع
