دروانا: 

بطور معمول زایمان طبیعی اول، طولانی تر است زیرا گردن رحم و کانال زایمانی انعطاف پذیری کمتری دارند. در زایمان طبیعی اول، زمان بین شروع دردها تا تولد نوزاد حدود 13 ساعت طول می کشد اما در خانمی که قبلا تجربه زایمان طبیعی را داشته متوسط این زمان بین 4 تا 8 ساعت است. مراحل زایمان طبیعی عبارتند از:

مراحل زایمان طبیعی: مرحله اول

مرحله اول از مراحل زایمان طبیعی، طولانی ترین مرحله است. در طول این مرحله از زایمان طبیعی، گردن رحم (گذرگاه باریکی بین رحم و مهبل) بازتر می شود به گونه ای که نوزاد قادر می شود از آن وارد کانال زایمانی شود. در آغاز زایمان طبیعی طول گردن رحم 3 سانتی متر بوده و تقریبا بسته است.

انقباضات با ایجاد فشار در درون رحم باعث باز شدن و اتساع گردن رحم می شوند. این نیرو و فشار بسیار شدید است و به دو طریق اعمال می شود. حین یک انقباض، جنین تحت فشار شدیدی قرار می گیرد که متقابلا فشاری را بر گردن رحم وارد می کند. این انقباضات باعث نازک و گشاد شدن گردن رحم (افاسمان) و فرو رفتن سر نوزاد در این گذرگاه می شوند. انقباضات پی در پی در نهایت دهانه گردن رحم را کاملا باز می کنند تا قطر گردن رحم به 10 سانتی متر می رسد. در طول مرحله اول از مراحل زایمان طبیعی، انقباضات بیشتر و طولانی تر می شوند. اگر شدت انقباضات در حدی نباشد که گردن رحم را باز کند، متخصص زنان برای تشدید این انقباضات دارویی را تجویز می کند.

بعضی از زنان بدون نیاز به مسکن از کل مراحل زایمان طبیعی به راحتی عبور می کنند. این زنان در کلاس های آمادگی برای زایمان شرکت کرده و تکنیک های زیادی در زمینه کنترل درد آموخته اند و به احتمال زیاد زایمان طبیعی راحت تر و سریع تری دارند با این حال بسیاری از زنان برای داشتن زایمان طبیعی بدون درد مصرف مسکن ها را ترجیح می دهند.

گاهی اوقات در طول مراحل زایمان طبیعی، در روند زایمان پیشرفت زیادی صورت نمی گیرد، در چنین حالتی ممکن است علت ضعف هماهنگی یا شدت ناکافی انقباضات باشد. اگر علت ناکافی بودن انقباضات باشد می توان عضله رحم را با تزریق وریدی (با استفاده از سرم) دارویی مثل اکسی توسین به انقباض بیشتر تحریک کرد. در اکثر مواقع این اقدام موثر است ولی در غیر اینصورت زایمان سزارین ضرورت پیدا می کند.

مراحل زایمان طبیعی: مرحله دوم

مرحله دوم از مراحل زایمان طبیعی هنگامی است که نوزاد متولد می شود. گردن رحم در این موقع کاملا باز و نازک شده (افاسمان کامل) و این به منزله علامتی است که نوزاد تا حرکت خود را در کانال زایمانی آغاز کند.

وقتی گردن رحم دیگر مقاومتی از خود نشان نمی دهد، هر انقباض باعث جلو راندن بیشتر نوزاد می شود و مادر نیاز فوق العاده شدیدی به بیرون دادن و زور زدن پیدا می کند شبیه به احساسی که هنگام اجابت مزاج دست می دهد. تنها زمانی زور بزنید که انقباضی در عضله رحم ایجاد می شود. بدین طریق دو نیرو (یکی حاصل از انقباض و دیگری زور زدن مادر) برای جلو راندن نوزاد با هم تلفیق می شوند. بطور معمول برای بیرون راندن نوزاد 2 ساعت زمان نیاز است در حالی که در زنانی با سابقه زایمان طبیعی مرحله دوم معمولا 15 تا 40 دقیقه بیشتر طول نمی کشد.

همین طور که مادر زور می زند نوزاد شروع به حرکت می کند، مهبل گشادتر و گشادتر می شود و شروع به آماس می کند. بعد از اینکه سر نوزاد بیرون آمد از مادر خواسته می شود تا چند لحظه زور نزند و در این فاصله پزشک راه های هوایی نوزاد را تمیز می کند. بعد از این مرحله تنها چند زور کافی است تا نوزاد بدنیا بیاید.

بند ناف که نوزاد را به جفت متصل می کند قطع می شود و نوزاد در آغوش مادر قرار می گیرد. به فاصله کمی بعد از آن نوزاد را وزن کرده و تحت معاینه قرار می دهند.

مراحل زایمان طبیعی: مرحله سوم

مرحله سوم از مراحل زایمان طبیعی خروج جفت است. رحم برای دفع جفت همچنان منقبض می شود اما دیگر درد زیادی احساس نمی شود. البته بعد از دفع جفت هم رحم به انقباضات خود ادامه می دهد که عموما این انقباضات خفیف و بدون درد هستند. 

دکتر فاطمه نیک پور

جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی

دكتر فاطمه نيك پور جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی از دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر فاطمه نیک پور مفتخر به کسب عنوان رزیدنت نمونه در دوره دکترای تخصصی زنان و زایمان می باشند.

مشاهده پروفایل دکتر فاطمه نیک پور