وضع حمل زودرس زمانی روی می دهد که انقباضات مکرر رحمی موجب باز شدن دهانه رحم و بعد از هفته 20 بارداری و قبل از هفته 37 بارداری روی دهد. وضع حمل زودرس منجر به زایمان زودرس می شود. هر چه زایمان زودتر از موعد روی دهد خطرات بیشتری جنین را تهدید می کند. خیلی از نوزادان نارس در بخش مراقبت های ویژه مخصوص نوزادان بستری می شوند. نوزادان نارس ممکن است از ناتوانی های ذهنی یا فیزیکی طولانی مدت رنج برند.
علت وضع حمل زدرس مشخص نمی باشد. برخی فاکتورهای خطر احتمال بروز وضع حمل زودرس را در پی دارند، اما احتمال بروز وضع حمل زودرس در خانم های بارداری که فاقد فاکتور خطر می باشند نیز وجود دارد. بهتر است خانم های باردار علائم وضع حمل زودرس را به درستی بشناسند.
علائم وضع حمل زودرس عبارت است از:
- احساس انقباض در شکم
- کمردردی پایدار ولی کم
- احساس فشار در بخش پایینی شکم و لگن
- کرامپ های شکمی خفیف
- خونریزی خفیف واژن
- پارگی زودرس غشاها
- تغییراتی در نوع ترشح واژن (ترشحی آبکی و خون)
اگر چنین علائمی را پیش از زایمان تجربه می کنید فورا با متخصص زنان خود مشورت کنید. در بیشتر موارد این علائم نگران کننده نمی باشد. به خاطر داشته باشید وضع حمل زودرس ممکن است در هر بارداری روی دهد. فاکتورهای زیادی وجود دارد که با افزایش احتمال بروز وضع حمل زودرس ارتباط دارد:
- سابقه قبلی وضع حمل زودرس یا زایمان زودرس مخصوصا در بارداری قبلی
- بارداری های دو قلو یا چند قلو
- مشکلاتی در رحم، دهانه رحم یا جفت
- مصرف مواد مخدر یا سیگار
- برخی عفونت ها مخصوصا در مایع آمنیوتیک یا بخش پایینی ناحیه تناسلی
- برخی شرایط مزمن مانند فشار خون بالا و دیابت
- بروز وقایع پر استرس مانند درگذشت یکی از عزیزان
- افزایش بیش از حد مایع آمنیوتیک
- خونریزی واژن در دوران بارداری
- وجود نواقص مادرزادی در جنین
- فاصله کمتر از شش ماه بین بارداری ها
- عفونت بافت های اطراف دندان (بیماری های پریودنتال)
عوارض وضع حمل زودرس
زایمان زودرس خطراتی را برای نوزاد به دنبال دارد، خطراتی مانند کاهش وزن جنین هنگام تولد، مشکلات تنفسی، عدم رشد مناسب ارگان ها و مشکلاتی در بینایی. کودکانی که به طور نارس متولد می شوند بیشتر در خطر ابتلا به ناتوانی های یادگیری و اختلالات رفتاری قرار دارند.
دکتر ژاله فاضل سرجویی جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی عنوان می دارند زایمان زودرس نسبتا شایع است. در سراسر دنیا بین 5 تا 18 درصد حاملگی ها دچار زایمان زودرس یعنی قبل از 37 هفته بارداری می شوند.
در دو سوم موارد زایمان زودرس بدون علت مشخصی خود به خود ایجاد می شود ولی عوامل خطر در ایجاد آن نقش دارد مثل سابقه زایمان زودرس به طوری که دو بار زایمان زودرس شانس سومین زایمان زودرس را به 60 درصد می رساند.
سن بالای مادر، حاملگی های چند قلویی، تعداد متعدد زایمان‌های مادر، نژاد سیاه، وضعیت اجتماعی-اقتصادی پایین، سابقه جراحی روی دهانه رحم، وجود بیماری های مزمن مادر مثل فشار خون، دیابت، نارسایی کلیوی بیماریهای خود ایمنی، کم خونی مادر، عفونت های ادراری، عفونت های دندان و لثه، چاقی، قد کوتاه، مصرف سیگار، مواد مخدر، همگی می توانند شانس زایمان زودرس را بالا ببرند. جهت درمان زایمان زودرس می توان از تزریق هفته ای آمپول پروژسترون به میزان 250 میلی گرم از هفته 16 تا 36 بارداری استفاده کرد و در صورتی که مشکل بی کفایتی دهانه رحم وجود داشته یا با سونوگرافی تشخیص داده شود دوختن دهانه رحم در 12 تا 14 هفته توصیه می شود.
