خانم های مبتلا به چرخه های قاعدگی نامنظم در معرض اختلال در تخمک گذاری قرار دارند بنابراین این افراد در باردار شدن با مشکل رو به رو می شوند. در این شرایط ممکن است از داروهایی برای منظم کردن تخمک گذاری استفاده شود. قبل استفاده از داروهایی که در تحریک تخمک گذاری موثر می باشند متخصص نازایی باید علت اختلال در تخمک گذاری را در یابد. برخی علل احتمالی که منجر به اختلال در تخمک گذاری می شود عبارت است از سندرم تخمدان پلی کیستیک، کاهش تولید مقدار هورمون LH و FSH، ابتلا به بیماری های تیروئیدی، افزایش مقدار هورمون پرولاکتین، چاقی، اضافه وزن، ورزش شدید و یا ابتلا به اختلالات خوردن. در برخی موارد نیز علت اختلال در تخمک گذاری به درستی مشخص نمی گردد. تحریک تخمک گذاری با استفاده از برخی داروها می تواند به رفع مشکلات ناشی از عدم تخمک گذاری کمک کند. تحریک تخمک گذاری با داروهای ناباروری ممکن است در بیمارانی استفاده شود که به اختلالات تخمک گذاری دچار نیستند. در این شرایط هدف از تحریک تخمک گذاری تولید تعداد فولیکول بیشتر در هر چرخه است تا چندین تخمک آزاد شود که به این فرایند تحریک تخمک گذاری کنترل شده اطلاق می گردد و می تواند با استفاده از داروهای خوراکی و تزریقی انجام شود.
تحریک تخمک گذاری کنترل شده می تواند با روش هایی مانند تلقیح درون رحمی ترکیب شود که معمولا در درمان ناباروری مورد توجه قرار دارد. پیش از تحریک تخمک گذاری توصیه می شود از عدم انسداد لوله های فالوپ اطمینان حاصل شود. برای معاینه لوله های فالوپ از روشی به نام هیستروسالپینگوگرافی یا لاپاراسکوپی استفاده می شود. در صورت انسداد لوله های فالوپ فرد قادر به بارداری نخواهد بود یا ممکن است احتمال بارداری خارج از رحم در این شرایط مطرح شود. در صورت انسداد لوله های فالوپ دیگر تحریک تخمک گذاری موثر نمی باشد مگر آن که قرار بر انجام آی وی اف باشد. در ادامه به داروهایی می پردازیم که در تحریک تخمک گذاری مورد استفاده قرار دارد.
- کلومیفن سیترات: از جمله داروهایی است که برای تحریک تخمک گذاری به طور خوراکی استفاده می شود. دوز استاندارد کلومیفن سیترات برای تحریک تخمک گذاری 50 تا 100 میلی گرم به مدت 5 روز می باشد. تحریک تخمک گذاری با کلومیفن سیترات در اوایل چرخه آغاز می شود. اگر فرد پریود نشود در آن صورت برای القای تخمک گذاری از پروژستین خوراکی به مدت 5 تا 12 روز استفاده می شود.
- مهار کننده های آروماتاز: از جمله دیگر داروهایی می باشد که در تحریک تخمک گذاری مورد توجه قرار دارد. این داروها به طور موقتی مقدار استرادیول را کاهش می دهد و سبب می شود تا هیپوفیز مقدار هورمون FSH بیشتری تولید کند. لتروزول و آناستروزول از جمله داروهایی است که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان سرطان سینه بعد از یائسگی مورد تایید قرار دارد اما برای تحریک تخمک گذاری در خانم های مبتلا به اختلال در تخمک گذاری نیز مورد کاربرد قرار دارد.
- داروهای حساس کننده نسبت به انسولین: مقاومت انسولین مرتبط با افزایش مقدار انسولین در خون در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک متداول می باشد. تحریک تخمک گذاری در اغلب خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک با مصرف کلومیفن انجام می شود اما ممکن است نیاز به درمان های دیگری نیز در این شرایط وجود داشته باشد. داروهای حساس کننده نسبت به انسولین مانند متفورمین نیز می تواند به منظم شدن چرخه های قاعدگی و تخمک گذاری در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک کمک کند، اگر چه این اندیکاسیون مورد تایید سازمان غذا و دارو نمی باشد.
- گنادوتروپین ها از جمله داروهای حاوی LH و FSH می باشد که در درمان ناباروری و تحریک تخمک گذاری مورد استفاده قرار دارد. این دسته از داروها بر خلاف داروهای مطرح شده به صورت تزریقی استفاده می شود. این دسته از داروها می تواند در تحریک تخمک گذاری کنترل شده مورد توجه قرار گیرد. این داروها در خانم هایی موثر است که غده هیپوفیز آن ها مقدار کافی LH و FSH تولید نمی کنند. گنادوتروپین ها منجر به تولید چندین فولیکول به طور همزمان می شود.
دکتر سیده فریبا بهنام جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی عنوان می دارند لازم به ذکر است استفاده از داروهای فوق باید توسط پزشک متخصص صورت گیرد و استفاده خودسرانه گاه سبب عوارض جبران ناپذیری می گردد.
