کنتراسپتیو هورمونی حاوی پروژستین با یا بدون استروژن می باشد. هم پروژستین و هم استروژن به شیوه آزمایشگاهی سنتز می گردد و ساختارهای به دست آمده مشابه با هورمون هایی است که در بدن خانم ها به طور طبیعی ساخته می شود. پروژسترون به تنهایی یا همراه با استروژن به چند طریق مانع از وقوع بارداری می شود. کنتراسپتیو هورمونی مانع از تخمک گذاری شده، مخاط اطراف دهانه رحم را ضخیم تر می سازد و یا دیواره رحم را به اندازه ای نازک می کند که مانع از اتصال تخمک لقاح یافته به دیواره رحم شود. استفاده از کنتراسپتیو هورمونی در پیشگیری از بارداری بسیار موثر است و نرخ موفقیت آن 99 درصد می باشد. علاوه بر این کنتراسپتیو هورمونی احتمال ابتلا به سرطان تخمدان، رحم و کولون را کاهش می دهد. استفاده از کنتراسپتیو هورمونی جریان خون قاعدگی را کاهش داده و در تخفیف پریودهای دردناک نقش دارد.
در موارد زیر توصیه می شود از کنتراسپتیو هورمونی استفاده نشود:
- در صورت وجود سابقه ابتلا به ترومبوفلبیت یا ترمبوآمبولیک
- سابقه سکته مغزی یا اختلال در شریان های مغزی
- بیماری های قلبی مرتبط با دریچه های ترمبوژنیک
- سابقه فشار خون بالا و کنترل نشده
- سابقه ابتلا به دیابت و بیماری های مرتبط با گردش خون
- سردردهایی با علائم نورولوژیک
- وجود احتمالاتی مبنی بر سرطان سینه در فرد یا نزدیکان او
انواع متفاوت کنتراسپتیو هورمونی شامل موارد زیر می باشد:
- کنتراسپتیو خوراکی: کنتراسپتیو خوراکی با فرمولاسیون های مختلف و اغلب ترکیبی از پروژستین و استروژن به صورت روزانه قابل استفاده می باشد.
- پروژستین تزریقی: تنها حاوی پروژستین می باشد که به صورت تزریقی هر 12 هفته یک بار استفاده می شود و سپس با قطع مصرف آن شروع مجدد تخمک گذاری 12 ماه به طول می انجامد.
- پچ های پوستی: حاوی استروژن و پروژستین می باشد که به صورت هفتگی تا 3 هفته استفاده می شود و پس از آن 1 هفته نباید استفاده گردد و دوباره همین روند ادامه می یابد. این نوع کنتراسپتیو هورمونی ممکن است در خانم های دارای اضافه وزن موثر نباشد. میزان استروژن در این فرم کنتراسپتیو هورمونی ممکن است از قرص بیشتر باشد.
- حلقه واژینال: این نوع کنتراسپتیو هورمونی حاوی استروژن و پروژسترون در حلقه های کوچک می باشد که به طور مستمر به مدت 3 هفته استفاده شده و سپس 1 هفته باید بدون حلقه واژینال سپری گردد. حلقه واژینال می تواند به مدت کوتاهی برای داشتن نزدیکی برداشته شود.
- کنتراسپتیوهای درون رحمی حاوی پروژسترون: دستگاه های کوچکی هستند که توسط متخصص زنان داخل حفره رحم قرار می گیرد و حاوی پروژستین می باشد. هر دستگاه آی یو دی به مدت 5 سال می تواند در پیشگیری از بارداری موثر باشد.
- فرم ایمپلنت: ایمپلنت ها حاوی پروژستین می باشد که توسط متخصص زنان در زیر پوست کار گذاشته می شود و تا 3 سال در پیشگیری از بارداری موثر می باشد.
و اما عوارض استفاده از کنتراسپتیو هورمونی عبارت است از:
- سرطان سینه: درصد اندکی از تحقیقات نشان داده است احتمال ابتلا به سرطان سینه در خانم های زیر 35 سال که از کنتراسپتیو هورمونی استفاده می کنند اندکی بیشتر است.
- آسیب به استخوان ها: پروژستین تزریقی منجر به کاهش توده استخوانی می گردد.
- حمله قلبی: ممکن است استفاده از کنتراسپتیو هورمونی اندکی احتمال بروز حمله قلبی را در خانم های بالای 35 سال که سیگار مصرف می کنند افزایش دهد.
- سکته مغزی: احتمال بروز سکته مغزی به عنوان عارضه کنتراسپتیو هورمونی در خانم هایی مطرح می شود که به میگرن همراه با تغییراتی در دید دچارند و یا بالای 35 سال قرار داشته و سیگار مصرف می کنند.
- لخته های خونی: به طور کلی همه خانم هایی که از انواع مختلف کنتراسپتیو هورمونی استفاده می کنند ممکن است در خطر بروز لخته خونی قرار داشته باشد، مخصوصا اگر برخی مشکلات زمینه ای در آن ها وجود داشته باشد.
