ریزش مو اثرات نامطلوبی بر اعتماد به نفس افراد و کیفیت زندگی فردی و اجتماعی آنان دارد. این مسأله حتی در مواری منجر به اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی می شود.
داروهای ریزش مو
تنها داروهای تأیید شده توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برای کاهش ریزش مو ماینوکسیدیل و فیناستراید هستند. با این وجود، تلاش برای یافتن درمان های جایگزین با اثربخشی بالاتر هم چنان ادامه دارد.
تاثیر گیاه نخل اره ای در کاهش ریزش مو
نخل اره ای یا Saw palmetto با نام علمی Serenoa repens یکی از انواع نخل های کوتاه است که در مناطق نیمه گرمسیری جنوب شرقی آمریکا می‌روید و به ویژه در فلوریدا به فراوانی یافت می شود. عصاره‌ای که از میوه این گیاه تهیه می شود، به دلیل اثرات آنتی آندروژنیک شناخته شده‌اش، در درمان هایپرپلازی خوش خیم پروستات مورد استفاده قرار می گیرد. در منابع طب کهن مصری، قدمت درمان با این ترکیب گیاهی، قرن پانزدهم قبل از میلاد ذکر شده است.
ترکیب عمده موجود در عصاره Saw palmetto اسیدهای چرب است که بسته به روش تهیه عصاره، از 70 تا 95 آن را تشکیل می دهد. دیگر مواد موجود در این عصاره عبارتند از فیتواسترول ها مانند بتا-سیتواسترول، بتاکاروتن، مشتقات ویتامین E و پلی ساکاریدها.
عصاره Saw palmetto علاوه بر خواص آنتی آندروژنی، از طریق مکانیسمی چندگانه سبب توقف ریزش و تحریک رویش مو می شود.
در مطالعات برون تن (in vitro)، توانایی عصاره Saw palmetto در مهار بیان ژن های مرتبط با التهاب در کراتینوسیت های انسانی نشان داده شده است.
مکانیسم اثر گیاه نخل اره ای در کاهش ریز مو
افزون بر این، در مطالعات حیوانی انجام شده بر روی موش های آزمایشگاهی، اثر عصاره Saw palmetto بر رشد مجدد مو مشاهده شده است. بر اساس مکانیسم پیشنهاد شده در این مطالعات، این عصاره با ایجاد تغییر در مسیرهای سیگنالینگ میتوکندری و فاکتور رشد تغییردهنده بتا سبب تحریک فرآیند رویش مجدد مو می شود.
مطالعات مختلف نشان داده اند که عصاره این گیاه قابلیت مهار رقابتی و غیر انتخابی ایزوفرم های آنزیم 5-آلفا ردوکتاز را دارد و با کاهش ظرفیت اتصال دی هیدروتستوسترون به گیرنده های آندروژن، مانع از جذب دی هیدروتستوسترون (DHT) در هسته سلول می شود.
عصاره Saw palmetto به دلیل خواص آنتی آندروژنیک، عوارض جانبی حداقلی و تداخل دارویی اندک به عنوان داروی مکمل در درمان آلوپسی مورد استفاده قرار می گیرد. هم چنین از این عصاره به صورت مونوتراپی یا در ترکیب با سایر مکمل ها در درمان تلوژن افلوویوم، درماتیت سبورئیک و سبوم صورت استفاده می شود. این عصاره هم به صورت خوراکی و هم به صورت موضعی تجویز می شود.
اثربخشی مکمل های موضعی و خوراکی حاوی عصاره Saw palmetto در درمان آلوپسی آندروژنتیک و تلوژن افلوویوم در چندین کارآزمایی بالینی تصادفی و مطالعات کوهورت آینده نگر نشان داده شده است.
نتیجه این بررسی ها بیانگر 60 درصد بهبود در کیفیت کلی مو و 27 درصد افزایش تعداد مو پس از مصرف عصاره Saw palmetto است. افزایش تراکم مو در 3/83 درصد بیماران مشاهده شده است. هم چنین، در 52 درصد افراد مورد مطالعه، استفاده از مکمل های موضعی و خوراکی حاوی این عصاره سبب توقف پیشرفت بیماری شده است.
تحمل پذیری عصاره Saw palmetto در همه بیماران بالا بوده به گونه ای که مصرف این عصاره در هیچ از مبتلایان به آلوپسی با عوارض جانبی جدی همراه نبوده است.
عوارض جانبی استفاده از گیاه نخل اره ای
عمده عوارض جانبی گزارش شده در ارتباط با مکمل خوراکی Saw palmetto، عوارض گوارشی خفیف شامل حالت تهوع، یبوست و اسهال بوده است. علاوه بر این، به دلیل اثرات هورمونی این ترکیب، مواردی از بروز علائم وازوموتور در زنان قبل از یائسگی گزارش شده است. هم چنین در چند مطالعه استفاده از این مکمل به عنوان علت احتمالی قاعدگی زودرس در دختران جوان ذکر شده است.
علیرغم عدم وجود مطالعات بالینی وسیع و طولانی مدت، ایمنی و اثربخشی فرمولاسیون های موضعی و خوراکی حاوی عصاره Saw palmetto در درمان اختلالات ریزش مو مانند آلوپسی آندروژنیک و تلوژن افلوویوم نشان داده شده است.
Gerber GS. Saw palmetto for the treatment of men with lower urinary tract symptoms. The Journal of urology. 2000;163(5):1408-12. Available at:
Agbabiaka TB, Pittler MH, Wider B, Ernst E. Serenoa repens (saw palmetto). Drug safety. 2009;32(8):637-47. Available at:
Rossi A, Mari E, Scarno M, Garelli V, Maxia C, Scali E, Iorio A, Carlesimo M. Comparitive effectiveness and finasteride vs serenoa repens in male androgenetic alopecia: a two-year study. International Journal of Immunopathology and Pharmacology. 2012;25(4):1167-73. Available at:
Chittur S, Parr B, Marcovici G. Inhibition of inflammatory gene expression in keratinocytes using a composition containing carnitine, thioctic Acid and saw palmetto extract. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2011;2011. Available at:
Evron E, Juhasz M, Babadjouni A, Mesinkovska NA. Natural Hair Supplement: Friend or Foe? Saw Palmetto, a Systematic Review in Alopecia. Skin Appendage Disorders. 2020;6(6):329-37. Available at:
