سابقه پزشکی خانوادگی و فردی
بررسی سابقه پزشکی خانوادگی و فردی یکی از اولین اقدامات پزشک برای تشخیص بزرگی پروستات یا همان هایپرپلازی خوش خیم پروستات است. پزشک سوالاتی را پیرامون علائم ظاهر شده، زمان آغاز علائم، سابقه عفونت مجاری ادرار مکرر، داروهای مصرفی (نسخه ای و بدون نسخه)، میزان مایعات مصرفی در روز، میزان مصرف کافئین و الکل و سابقه کلی پزشکی شامل بیماری ها یا جراحی های مهم، از بیمار می پرسد.
معاینه فیزیکی
معاینه فیزیکی ممکن است در تشخیص بزرگی پروستات کمک کننده باشد. در طول معاینه فیزیکی، پزشک اغلب موارد زیر را مورد بررسی قرار می دهد:
- معاینه بدن بیمار برای بررسی ترشح از مجرای ادرار، بزرگی یا حساسیت به درد در گره های لنفاوی کشاله ران و تورم یا حساسیت به درد در کیسه بیضه، ضربه وارد کردن به نواحی خاصی از بدن بیمار
انجام معاینه رکتال
معاینه رکتال یک معاینه فیزیکی پروستات است. برای انجام این معاینه، پزشک از بیمار می خواهد به پهلو دراز بکشد در حالی که زانوهای خود را به سمت قفسه سینه خود جمع کرده است. پزشک بعد از پوشیدن دستکش و استفاده از مایع روان کننده، انگشت خود را وارد رکتوم کرده و بخشی از پروستات که در مجاورت رکتوم قرار گرفته است را لمس می کند. فرد ممکن است در طول این تست اندکی احساس ناراحتی داشته باشد. معاینه اغلب در مطب پزشک انجام می گیرد و نیازی به دریافت بی حسی وجود ندارد. این معاینه پزشک را در بررسی بزرگی پروستات، حساسیت آن به درد و ناهنجاری که نیاز به بررسی بیشتر دارد، یاری میدهد.
آزمایشات پزشکی
پزشک متخصص مشکلات ادراری و سیستم تناسلی مردان علاوه بر استفاده از علائم و معاینه رکتال، از آزمایشات پزشکی برای تشخیص مشکلات مجاری ادراری تحتانی ناشی از بزرگی پروستات استفاده می کند و درمان مناسب را تجویز می کند. در ادامه برخی از این آزمایشات را مطالعه می کنیم:
- آنالیز ادرار. آنالیز ادرار شامل آزمایش نمونه ادرار بیمار است. بیمار نمونه ادرار خود را در یک ظرف مخصوص جمع آوری کرده و به آزمایشگاه تحویل می دهد. در این تست، تکنسین آزمایشگاه نواری از یک کاغذ مخصوص به نام دیپ استیک را در درون نمونه ادرار قرار می دهد. تغییر رنگ دیپ استیک می تواند نشانه ای از وجود عفونت در ادرار باشد.
- آزمایش خون پی اس ای. در این روش نمونه خونی از بیمار در آزمایشگاه گرفته می شود. سلول های پروستات پروتئینی به نام پی اس ای تولید می کنند. آقایانی که به سرطان پروستات دچار هستند ممکن است سطح بالایی از این پروتئین را در خون خود داشته باشند. با این حال، سطح بالای پی اس ای لزوما نشان دهنده سرطان پروستات نیست. هایپرپلازی خوش خیم پروستات، عفونت های پروستات، التهاب، افزایش سن و نوسانات نرمال موجب افزایش سطح این پروتئین می شوند. نحوه تفسیر نتایج تست، متمایز ساختن سرطان و سایر شرایط پروستات همانند بزرگی آن و بهترین زمان اقدام در صورت بالا بودن پی اس پی کاملا مشخص نیستند.
- تست های یورودینامیک. تست های یورودینامیک شامل روش های گوناگونی هستند که نحوه ذخیره و آزاد شدن ادرار در مثانه و مجرای ادرار را بررسی می کنند. پزشک این تست ها را در مرکز سرپایی یا بیمارستان انجام می دهد. برخی تست های یورودینامیک نیازی به بیهوشی ندارند اما برخی دیگر تحت بی حسی موضعی انجام می گیرند. بیشتر تست ها بر روی توانایی نگه داشتن و تخلیه ادرار کامل و پیوسته متمرکز هستند و شامل:
- یوروفلومتری که سرعت خروج ادرار از مثانه را مورد اندازه گیری قرار می دهد.
- اندازه گیری مقدار باقیمانده که مقدار ادراری که بعد از ادرار کردن در مثانه باقی می ماند را اندازه میگیرد.
- جریان ادرار کاهش یافته یا باقی ماندن ادرار در مثانه که اغلب نشانه ای از انسداد ادراری در اثر هایپرپلازی خوش خیم پروستات است.
- سیستوسکوپی. روشی است که از یک وسیله میله مانند به سیستوسکوپ برای مشاهده داخل مجرای ادرار و مثانه استفاده می کند. پزشک سیستوسکوپ را از طریق حفره نوک آلت تناسلی وارد بخش پایینی مجاری ادرار می کند. این روش تحت بی حسی موضعی انجام می گیرد اما در برخی موارد بیمار به داروی آرام بخش یا بیهوشی عمومی نیاز دارد. در این روش پزشک انسداد یا وجود سنگ در مجاری ادراری را بررسی می نماید.
دکتر نادر ابدالخانی جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری عنوان می دارند در خیلی موارد ممکن است پروستات بزرگ نباشد ولی انسدادی باشد؛ این مهم است که اندازه پروستات همیشه رابطه مستقیم با انسداد ادراری ندارد.
