نام ژنریک:

• سولفاسالازین

نام لاتین:

• Sulfasalazine

نام تجاری:

• ®Azulfidine
• ®S.A.S
• ®Salazopyrine

گروه دارویی- درمانی:

• سولفونامید – آنتی بیوتیک

طبقه بندی در بارداری:

• گروه B

اشکال دارویی:

• قرص روکشدار: 500 میلی گرم
• انما: 3 گرم بر 100 میلی لیتر

نکته: انما (Enema) محلولی که از طریق رکتوم وارد بدن می شود، به منظور تسریع در تخلیه مواد مدفوعی و یا تغذیه رسانی.

موارد مصرف:

• سولفاسالازین در درمان کولیت اولسراتیو خفیف تا متوسط و درمان کمکی در کولیت اولسراتیو شدید، مصرف می شود.
• همچنین از این دارو در بیماری های مرتبط با سیستم ایمنی مانند آرتریت روماتوئید نیز استفاده می شود.

نکته: کولیت به معنی التهاب کولون / کولیت اولسراتیو: کولیت زخمی شونده، اولسراسیون مزمن و عمدتا با درگیری مخاط و تحت مخاط در کولون که با درد کرامپی شکم، خونریزی از مقعد، ترشح خون، چرک و موکوس همراه با ذرات مدفوعی مشخص می شود.

روش و مقدار مصرف:

• بالغین: ابتدا، روزانه 3 تا 4 گرم دارو از راه خوراکی، در دوز های منقسم( فواصل مصرف دارو بیشتر از 8 ساعت نباشد )، مصرف می شود. دوز نگهدارنده، روزانه 1.5 تا 2 گرم دارو از راه خوراکی در دوز های منقسم هر 6 ساعت است. ممکن است به منظور ایجاد حداقل عوارض جانبی، لازم باشد که دوز ابتدایی 1 تا 2 گرم در روز باشد؛ یا 3 گرم در 100 میلی لیتر دارو، قبل از خواب به صورت انما به کار می رود.
• کودکان بالای 2 سال: ابتدا، روزانه 40 تا 60 میلی گرم بر کیلوگرم دارو از راه خوراکی، در 2 تا 6 دوز منقسم مصرف می شود. سپس روزانه 30 میلی گرم بر کیلوگرم دارو از راه خوراکی در 4 دوز منقسم استفاده می شود. در بعضی از بیماران ممکن است، دوز اولیه 150 میلی گرم بر کیلوگرم مورد نیاز باشد.

مکانیسم اثر:

• مکانیسم دقیق اثر این دارو در درمان کولیت اولسراتیو شناخته نشده است. به نظر می رسد این دارو توسط فلور روده بزرگ متابولیزه می شود و متابولیت های آن در درمان این بیماری نقش دارند.

فارماکوکینتیک:

• نیمه عمر این دارو 6 تا 8 ساعت است.
• این دارو به طور عمده از راه ادرار دفع می شود.

نکات با اهمیت:

• سولفاسالازین، ترکیبی از سولفاپیریدین و 5-آمینوسالیسیلیک اسید است. هنگامی که مقداری از دارو به صورت تغییر نیافته وارد کولون می شود، تحت تاثیر فلور روده به سولفاپیریدین و 5-آمینوسالیسیلیک اسید یا مسالامین تبدیل می شود. اثرات ضد التهابی و سرکوب کنندگی سیستم ایمنی این دارو، مربوط به متابولیت های نام برده است.

موارد منع مصرف:

• افرادی که حساسیت مفرط به داروهای سولفونامید و سایر داروهای حاوی سولفور( مانند تیازید ها، فورزماید، سولفونیل اوره خوراکی )، دارند.
• افرادی که اختلال شدید عملکرد کلیه یا کبد دارند.
• افرادی که انسداد روده و یا دستگاه ادراری دارند.
• پورفری
• بارداری
• شیردهی
• کودکان زیر 2 سال

موارد احتیاط:

• افرادی که اختلال خفیف تا متوسط عملکرد کلیه یا کبد دارند.
• افرادی که دچار آلرژی های شدید هستند.
• افرادی که آسم دارند.
• افرادی که فاویسم دارند ( کمبود آنزیم گلوکز 6-فسفات دهیدروژناز یا G6PD)

تداخلات دارویی:

• مصرف این دارو ممکن است اثر و خطر سمیت ناشی از کاربرد داروهای خوراکی پایین آورنده قند خون، فنی توئین، متوتروکسات، زیدوودین و داروهای ضد انعقاد خوراکی را افزایش دهد.
• بدنبال مصرف این دارو با سایر داروهای هپاتوتوکسیک، ریسک ابتلا به هپاتیت افزایش می یابد.
• خطر بروز کریستالوری بدنبال مصرف متنامین افزایش می یابد.
• ممکن است مصرف این دارو جذب آهن و اسید فولیک را کاهش داد.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر،ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

• CNS: سردرد، تشنج، توهم
• Derm: سندرم استیون-جانسون، بثورات جلدی، درماتیت، حساسیت به نور، کهیر و خارش
• GI: تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم، بی اشتهایی
• GU: نفروز توکسیک همراه با اولیگوری یا آنوری
• HEMA: آگرانولوسیتوز، آنمی آپلاستیک
• Hepatic: یرقان
• Other: واکنش افزایش حساسیت، آنافیلاکسی، عفونت ثانویه باکتریال یا قارچی

توجه: در صورت ایجاد علائم مسمومیت و یا واکنش افزایش حساسیت، اختلالات هماتولوژیک و ایجاد زخمهای دهانی، رنگ پریدیگی، تب، یرقان، پورپورا، ضعف، کریستالوری، هماچوری، اولیگوری، پروتئینوری، انسداد دستگاه ادراری، سنگ دستگاه ادراری، اسهال شدید، مصرف دارو باید قطع شود.

مصرف در بارداری و شیردهی:

• مصرف این دارو در دوران بارداری باید با احتیاط همراه باشد.
• این دارو در شیر ترشح می شود و نباید در دوران شیردهی مصرف شود.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• در صورت بروز علائم گوارشی در چند روز اول مصرف دارو، نیاز به تنظیم دوزاژ وجود دارد. در صورت تداوم علائم، دارو را به مدت 5 تا روز قطع و سپس با دوز کمتر شروع نمائید.
• تجویز مقادیر بالای دارو ( بیش از 2 گرم در روز ) باعث کاهش ذخیره بافتی اسید فولیک می شود. در خلال درمان از مکمل های غذایی حاوی اسید فولیک استفاده نمائید.

توجهات بیمار - خانواده:

• در صورت امکان دارو را بعد از غذا مصرف نمائید.
• دارو را با آب فراوان بنوشید و در طول درمان از مایعات بیشتری استفاده نمائید.
• توصیه می شود، علیرغم احساس بهبودی، دارو را مطابق دستور بکار برده و در صورت فراموش نمودن یک دوز، بلافاصله پس از بخاطر آوردن، دارو را مصرف نمائید. مگر این که زمان مصرف دوز بعدی رسیده باشد.
• مصرف این دارو باعث سرگیجه می گردد، به همین جهت توصیه می شود، تا مشخص نشدن اثر دارو از رانندگی و سایر امور نیازمند هشیاری پرهیز نمائید.
• مصرف این دارو باعث تغییر رنگ ادرار و پوست به نارنجی متمایل به زرد می شود که جای نگرانی نیست.
• در صورت بروز راش، گلودرد، تب، زخم دهان یا خونریزی و کبود شدگی غیر معمول پوست به پزشک اطلاع دهید.
• در صورت عدم بهبود علایم 1 تا 2 ماه پس از شروع درمان، پزشک را مطلع نمائید.

شرایط نگهداری دارو:

• دارو را در ظروف در بسته و در دمای 15 تا 30 درجه سانتیگراد نگهداری نمائید.