بیماری آندومتریوز یکی از مشکلات شایع در بین زنان می باشد. نام این بیماری از لایه آندومتریوم برگرفته شده است. این لایه به طور طبیعی در داخل رحم قرار دارد. آندومتریوز زمانی روی می دهد که بافت آندومتریوم در فضایی خارج از جدار داخلی رحم وارد شود. در بیماری آندومتریوز بافت داخلی آندومتریوم اغلب در تخمدان، لوله های فالوپ، بافت های اطراف رحم و سطح بیرونی رحم مشخص می شود. احتمال مشخص شدن بافت آندومتریوم در واژن، دهانه رحم، مثانه یا رکتوم نیز وجود دارد. به ندرت آندومتریوز در سایر بخش های بدن مانند ریه ها، مغز و یا پوست مشخص می گردد. گسترش بافت اندومتر به داخل عضله رحم آندومتریوز گفته می شود. علائم آن به صورت دردهای قاعدگی زیاد با حجم خون قاعدگی بیش از حد معمول یا لکه بینی بین سیکل ها و افزایش طول دوران پریود است. همچنین آندومتریوز گاهی در منطقه ای از رحم به صورت موضعی تصویر شبیه به میوم ایجاد می کند. افتراق این دو در درمان و حل مشکلات ضروری است.
نشانه های آندومتریوز شدید عبارت است از:
- نشانه های آندومتریوز شدید (درد): درد از شایع ترین نشانه های آندومتریوز شدید می باشد. خانم های مبتلا به آندومتریوز دچار کرامپ های شدید قاعدگی می شوند که در طول زمان تشدید می گردد. در طولانی مدت در بخش های پایینی کمر و لگن نیز ممکن است درد مزمنی را تجربه کنند. درد در طول نزدیکی از نشانه های آندومتریوز شدید می باشد. درد هنگام نزدیکی در آندومتریوز متفاوت از دردی است که در اثر دخول صورت می گیرد. درد لگن از دیگر نشانه های آندومتریوز شدید می باشد. درد هنگام حرکات روده و هنگام ادرار کردن نیز از نشانه های آندومتریوز شدید می باشد. در موارد نادر حتی احتمال خون در مدفوع یا ادرار نیز وجود خواهد داشت.
- نشانه های آندومتریوز شدید (خونریزی یا لکه بینی): افراد مبتلا به آندومتریوز ممکن است بین پریودها دچار خونریزی یا لکه بینی شوند. البته ممکن است علت دیگری غیر از آندومتریوز مطرح باشد. بنابراین ضروری است در صورت مشاهده چنین علامتی حتما به متخصص زنان مراجعه کنند.
- نشانه های آندومتریوز شدید (ناباروری): عدم توانایی در باردار شدن نیز از نشانه های آندومتریوز شدید می باشد با مکانیزم اختلال در تخمک گذاری، حرکت در لوله ها و لانه گزینی جنین
- نشانه های آندومتریوز شدید (مشکلات گوارشی): اسهال، یبوست، نفخ و یا تهوع مخصوصا در طول پریودهای قاعدگی از نشانه های آندومتریوز شدید می باشد.
و اما چرا آندومتریوز سبب ایجاد درد و سایر مشکلات می گردد؟ باید یادآور شد آندومتریوز توده های خوش خیم و غیر سرطانی است. اما با این حال مشکلات دیگری را به همراه دارد. توده های آندومتریوز به طور ماهانه متناسب با تغییرات چرخه قاعدگی دچار خونریزی می شود. این امر تورم و درد را به همراه دارد زیرا در بیماری آندومتریوز بافت آندومتر در فضاهایی رشد می کند که امکان دفع خونریزی از بدن وجود ندارد. این توده ها در طولانی مدت رشد کرده و سبب بروز مشکلات زیر می گردد:
- انسداد لوله های فالوپ زمانی روی می دهد که توده های آندومتریوز در آن وارد شده و یا به تخمدان ها وارد می گردد. خون به دام افتاده در تخمدان ها منجر به بروز کیست می شود. پیگیری تشخیص و درمان کیست های شکلاتی (اندومتریوما) در تخمدان ها ضروری است. هر چند در حال حاضر بخاطر احتمال عود فراوان کیست های اندومتریوما انجام جراحی های شکم برای رفع آنها در درجه پایین تری قرار گرفته است. درمان دارویی برای آن در درجه اول قرار گرفته است و پیگیری بیمار از نظر پاسخ به درمان و سونوگرافی دوره ای و بررسی مارکرهای اختصاصی مثل CA25 و توجه به حفظ سلامت و باروری زنان ضروری است.
- التهاب یا تورم
- تشکیل بافت اسکار و یا چسبندگی که ممکن است درد لگنی و دشواری در باردار شدن را همراه داشته باشد.
- مشکلات گوارشی و ادراری
آندومتریوز در همه افرادی که دچار پریودهای قاعدگی می شوند ممکن است مشخص گردد اما احتمال بروز آن در سنین 30 تا 40 سالگی بیشتر می باشد. فاکتورهای خطر ابتلا به آندومتریوز عبارت است از:
- عدم بچه دار شدن
- وجود پریودهای قاعدگی که بیش از 7 روز به طول می انجامد
- چرخه های قاعدگی کوتاه (27 روز یا کمتر)
- وجود سابقه خانوادگی در ابتلا به آندومتریوز
- وجود مشکلاتی که سبب انسداد جریان نرمال خون قاعدگی از بدن در طول پریود می شود
- نقص ایمنی
درمان های رایج در آندومتریوز با توجه به شکل بروز و خواسته بیمار شامل قرص های ضد باروری و ترکیبات progesterone receptor modulator و آنالوگ های Gnrh می باشد.
