نام ژنریک:

• اگزازپام

نام لاتین:

• Oxazepam

نام تجاری:

• ®Serax

گروه دارویی- درمانی:

• بنزودیازپین
• ضد اضطراب، آرام بخش و خواب آور

طبقه بندی در بارداری:

• گروه D

اشکال دارویی:

• قرص: 10 میلی گرم

موارد مصرف، روش و دوزاژ:

• اضطراب و تنش خفیف تا متوسط

بالغین:

اگزازپام  10 میلی گرم یا 15 میلی گرم به طور روزانه سه تا چهار بار استفاده می شود. در سالمندان 10 میلی گرم اگزازپام خوراکی سه بار در روز سپس تا 15 میلی گرم می توان دوز اگزازپام را سه تا چهار بار در روز افزایش داد.

• محرومیت از الکل و اضطراب شدید

بالغین:

15 تا 30 میلی گرم اگزازپام روزی سه تا چهار بار تجویز می شود.

مکانیسم اثر:

• اگزازپام اثرات مهاری گابا را افزایش می دهد. به این ترتیب تاثیرات آرام بخش بودن و خواب آور بودن اگزازپام مشخص می شود. سیستم عصبی مرکزی را در دستگاه لیمبیک و ساب کورتیکال تضعیف می کند.

فارماکوکینتیک:

• اگزازپام با پروتئین های پلاسما باند می شود.
• اگزازپام جذب گوارشی خوبی دارد.
• اگزازپام  مدت اثر 6 الی 12 ساعته دارد.  
• اگزازپام دفع ادراری دارد.

نکات با اهمیت:

• ساختار شیمیایی اگزازپام شبیه به دیازپام می باشد. به عبارتی تفاوت اگزازپام و دیازپام در این است که اگزازپام متابولیت کوتاه اثر دیازپام محسوب می شود.  
• عوارض قرص اگزازپام در مقایسه با دیازپام کمتر است اما فعالیت ضد تشنج آن به اندازه دیازپام قوی نیست.
• تاثیرات خواب آور اگزازپام کمتر از بقیه بنزودیازپین هاست.
• عملکرد اگزازپام در مقایسه با سایر بنزودیازپین ها کوتاه اثر تر می باشد.

موارد منع مصرف:

• حساسیت شدید به دارو
• گلوکوم
• کما
• سایکوز
• مسمومیت حاد با الکل

موارد احتیاط:

• اختلال شدید در عملکرد کلیه و کبد
• میاستنی گراویس (MG)
• پارکینسون
• سوء مصرف مواد
• سالمندان

تداخلات دارویی:

تداخلات اگزازپام عبارت است از:

• مصرف اگزازپام همراه با داروهای تضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی و الکل باعث تشدید دپرسیون سیستم عصبی مرکزی می شود.
• اگزازپام اثرات ضد پارکینسون ال-دوپا را کاهش می دهد.
• مصرف اگزازپام ممکن است سطح فنی توئین را افزایش دهد.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض جانبی اگزازپام عبارت است از:

• CNS: سردرد، سر گیجه، آتاکسی، لرزش، افسردگی، سنکوپ، کلام مبهم، واکنش متناقض
• GI: تهوع و استفراغ، خشکی دهان، یبوست، شکم درد
• CV: برادیکاردی، هایپوتنشن، ادم، کولاپس عروقی
• Other: یرقان، راش، لکوپنی، تضعیف تنفس، تاری دید، دو بینی، نیستاگموس

مصرف در بارداری و شیردهی:

• مصرف اگزازپام در بارداری: اگزازپام در بارداری نباید استفاده شود زیرا احتمال بروز نقص در جنین را افزایش می دهد.
• مصرف اگزازپام در شیردهی: اگزازپام در شیر مادر ترشح می شود اما نیمه عمر اگزازپام در مقایسه با سایر بنزودیازپین ها در شیر مادر کوتاه می باشد. خانم های مبتلا به افسردگی که با اگزازپام تحت درمان بودند خواب آلودگی را در نوزادان شان گزارش کرده اند. به طور کلی نتایج تحقیقات تناقضاتی را نشان داده است اما برای احتیاط مصرف اگزازپام در شیردهی توصیه نمی شود.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• در طول مصرف اگزازپام فشار خون بیمار را در وضعیت خوابیده و ایستاده چک کنید.
• در حین درمان با اگزازپام این موارد چک کنید: آنزیم های کبدی، عملکرد کلیوی و  مقدار اسید اوریک
• وضعیت ذهنی بیمار را در طول درمان با اگزازپام بررسی کنید.
• نشانه های قطع مصرف اگزازپام نتیجه ایجاد اعتیاد به اگزازپام می باشد. علائم آن عبارت است از تهوع و استفراغ، سردرد، درد عضلانی، ضعف، لرزش و تشنج.
• در طول درمان با اگزازپام نشانه های آلرژی، آنافیلاکسی و دیسکرازی خونی را در نظر داشته باشید.
• برای کاهش نشانه های گوارشی ناشی از اگزازپام آن را با غذا تجویز کنید.
• برای رفع خشکی دهان ناشی از اثرات اگزازپام از آدامس و آب نبات استفاده کنید.
• در ابتدای درمان با اگزازپام احتمال بروز گیجی، افت فشار خون وضعیتی و خواب آلودگی وجود دارد از این رو بیمار را یاری کنید.
• از مصرف دارو توسط بیمار اطمینان حاصل کنید.
• تمایلات خودکشی بیمار را در نظر داشته باشید.

توجهات بیمار - خانواده:

• استفاده از اگزازپام برای کاهش استرس روزانه مجاز نیست.
• برای کاهش نشانه های گوارشی ناشی از اگزازپام آن را با غذا مصرف کنید.
• مصرف الکل و سایر داروهای تضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی و هر گونه داروی غیر نسخه ای همزمان با اگزازپام خودداری کنید.
• گیچی و خواب آلودگی از عوارض اگزازپام می باشد بنابراین در طول درمان از انجام فعالیت هایی که به هوشیاری بالا نیاز دارد خودداری کنید.
• به دلیل بروز افت فشار خون وضعیتی از تغییر وضعیت ناگهانی اجتناب کنید.
• تجویز اگزازپام بر اساس نیاز بیمار می باشد بنابراین نباید از دوزهای بیشتری استفاده کرد. اگر یک دوز را فراموش کردید هر زمان که به یاد آوردید آن را استفاده کنید اما اگر نزدیک به زمان دوز بعدی تان می باشد تا رسیدن نوبت بعدی صبر کنید و دوز اگزازپام را افزایش ندهید.
•  از قطع ناگهانی اگزازپام اجتناب کنید.
• در صورت عدم دریافت پاسخ درمانی مناسب به پزشک اطلاع دهید.

شرایط نگهداری دارو:

• اگزازپام باید در دمای 15 تا 30 درجه سانتی گراد نگاهداری شود.