نام ژنریک:

• بی کربنات سدیم

نام لاتین:

• Sodium Bicarbonate

نام تجاری:

• ®Neut

گروه دارویی- درمانی:

• قلیایی کننده
• قلیایی کننده سیستمیک و ادراری، بافر سیستمیک، آنتی اسید خوراکی

طبقه بندی در بارداری:

• گروه C

اشکال دارویی:

• تزریقی: 8.4% (10، 50 میلی لیتر)
• بالک

موارد مصرف، روش و دوزاژ:

• داروی کمکی در احیای قلبی-تنفسی

     بالغین و کودکان بالای دو سال:

     1 میلی اکی والان بر کیلوگرم بی کربنات سدیم از راه وریدی تجویز می شود. سپس هر 1 دقیقه بر اساس نتایج گازهای خونی 0.5 میلی اکی والان بر کیلوگرم تجویز می شود. بنابراین نحوه تزریق بی کربنات سدیم وریدی می باشد. اگر امکان اندازه گیری گازهای خونی وجود نداشته باشد 0.5 میلی اکی والان بر کیلوگرم هر 10 دقیقه تا زمان برگشت جریان خون از راه وریدی تزریق می شود.

     کودکان یک تا دو سال:

     یک میلی اکی والان بر کیلوگرم محلول 4.2% بی کربنات سدیم به صورت وریدی تزریق می شود. سپس بر اساس نتایج گازهای خونی هر 10 دقیقه این دوز تکرار می شود. دوزاژ روزانه نباید بیش از 8 میلی اکی والان بر کیلوگرم باشد.

• اسیدوز متابولیک

     بالغین و کودکان:

     دوز بی کربنات سدیم بستگی به غلظت CO2 ،pH و شرایط بالینی بیمار دارد.

• قلیایی کننده ادرار

       بالغین:

      حدود 4 گرم بی کربنات سدیم را در یک لیوان آب حل کرده و هر 4 ساعت مصرف می شود.

      کودکان:

     روزانه 12 تا 120 میلی گرم بر کیلوگرم بی کربنات سدیم در آب حل شده و مصرف می شود.

• آنتی اسید

      بالغین:

      0.3 تا 2 گرم بی کربنات سدیم به فرم خوراکی یک تا چهار بار در روز مصرف می شود.

مکانیسم اثر:

• بی کربنات سدیم در بدن تبدیل به یون بی کربنات می شود و در اثر ترکیب با یون هیدروژن خون را قلیایی می کند. دفع یون های بی کربنات از طریق ادرار سبب قلیایی شدن ادرار می گردد.
• بی کربنات سدیم در مصرف خوراکی با تولید بی کربنات سبب خنثی شدن اسید معده می گردد.

فارماکوکینتیک:

• نیمه عمر بی کربنات سدیم ناشناخته است.
• بی کربنات سدیم توسط کلیه ها فیلتر و بازجذب می شود.
• کمتر از 1% بی کربنات سدیم از راه ادراری دفع می گردد.

نکات با اهمیت:

• اگر در طول مصرف بی کربنات سدیم آلکالوز متابولیک ایجاد شود در آن صورت مصرف بی کربنات سدیم باید قطع شود.
• دوز بی کربنات سدیم توسط پزشک تعیین خواهد شد. بی کربنات سدیم نباید بدون تجویز پزشک استفاده شود.
• اگر در طول درمان با بی کربنات سدیم علائمی مانند درد شدید شکمی، تورم، افزایش وزن سریع و یا تنگی نفس را تجربه کردید، باید مصرف بی کربنات سدیم را قطع کرده و پزشک را در جریان قرار دهید.
• اگر باید در رژیم غذایی خود از نمک کمی استفاده کنید، پیش از مصرف بی کربنات سدیم پزشک را در جریان قرار دهید.
• نحوه تزریق بی کربنات سدیم وریدی می باشد.

موارد منع مصرف:

• آلکالوز متابولیک تنفسی
• آلکالوز هیپوکلرمیک ناشی از دیورتیک ها یا ساکشن نازوگاستریک
• هیپوکلسمی

موارد احتیاط:

• نارسایی احتقانی قلب
• بیماری های ریوی
• آسیت
• کمبود پتاسیم

تداخلات دارویی:

تداخلات دارویی بی کربنات سدیم عبارت است از:

• مصرف بی کربنات سدیم جذب داروهای خوراکی را کاهش می دهد.
• مصرف همزمان بی کربنات سدیم با آنتی اسیدهای حاوی کلسیم سبب ایجاد سندرم Milk Alkali می شود.
• قلیایی شدن ادرار به دنبال مصرف بی کربنات سدیم سبب کاهش سطح خونی سالیسیلات ها، باربیتورات ها و افزایش سطح خونی کینیدین و آمفتامین ها می گردد.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض بی کربنات سدیم عبارت است از:

• CNS: کاهش سطح هوشیاری، ترمور
• CV: احتباس مایعات
• GI: نفخ، کرامپ های شکمی، خشکی دهان، تشنگی
• GU: سنگ های کلیوی، افزایش بیش از حد معمول ادرار
• Metabolic: آلکالوز، هیپرناترمی، هیپراسمولاریتی
• Local: درد و نکروز بافتی بعداز نشت وریدی

مصرف در بارداری و شیردهی:

• مصرف بی کربنات سدیم در بارداری: داده های کنترل شده ای مبنی بر ارتباط بین مصرف بی کربنات سدیم در بارداری و احتمال بروز عوارض جانبی در جنین در دست نیست.
• مصرف بی کربنات سدیم در شیردهی: داده ای مبنی بر ترشح بی کربنات سدیم در شیر انسان وجود ندارد.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• در صورت نشت وریدی انفوزیون بی کربنات سدیم باید قطع شود.
• در طول درمان با بی کربنات سدیم بیمار را به دقت از نظر وضعیت اسید و باز و بروز علایم آلکالوز مورد بررسی قرار دهید.

توجهات بیمار - خانواده:

• بی کربنات سدیم باید مطابق با دستور پزشک مصرف شود.
• علایم عدم تعادل الکترولیتی را بیاموزید و در صورت مشاهده به پزشک اطلاع دهید.
• از مصرف همزمان بی کربنات سدیم با لبنیات خودداری نمایید زیرا احتمال بروز سنگ کلیه یا هیپرکلسمی وجود دارد.

شرایط نگهداری دارو:

• بی کربنات سدیم باید در دمای اتاق نگاهداری شود.