آندومتریوز بیماری دردناک و مزمنی است که عوارضی مانند ناباروری و درد لگن را به همراه دارد و اغلب در سنین باروری بر خانم ها تاثیر می گذارد. آندومتریوز زمانی روی می دهد که بافت آندومتریوم که لایه داخلی رحم را تشکیل می دهد در سایر بخش های ارگان های لگنی نیز یافت شود. در ادامه به روش های درمانی آندومتریوز می پردازیم.
درمان آندومتریوز: دارو درمانی و جراحی
در درمان آندومتریوز توجه به علائم، معاینه فیزیکی، نتایج تست ها و هدف درمان بسیار اهمیت دارد. در انتخاب گزینه درمان آندومتریوز فاکتورهایی مانند عوارض جانبی داروها و هزینه نیز مطرح می باشد. خانم هایی که علائم خفیفی را دارند می توانند با اعمال تغییراتی در شیوه زندگی خود از درمان آندومتریوز بی نیاز بمانند. زمانی که درد ناشی از آندومتریوز عملکرد روزمره فرد را مختل کند در آن صورت استفاده از داروهای هورمونی به عنوان گزینه ای در درمان آندومتریوز مطرح می شود. در صورتی که بافت آندومتریوز فضای زیادی از تخمدان را اشغال کند در آن صورت درمان آندومتریوز با استفاده از هورمون ها چندان موثر نبوده و در این شرایط برای درمان آندومتریوز به انجام جراحی نیازمندیم. همچنین اگر بیمار برای درمان آندومتریوز قادر به مصرف هورمون ها نباشد در آن صورت نیز گزینه جراحی در درمان آندومتریوز مطرح می گردد.
علاوه بر ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن می تواند در کاهش کرامپ های دردناک قاعدگی در آندومتریوز موثر باشد. اما استفاده از قرص های ضد بارداری هورمونی در کاهش درد لگنی و کرامپ های قاعدگی در افرادی موثر است که علائم شدیدتری را تجربه می کنند. عوارض جانبی داروهای ضد بارداری که در درمان آندومتریوز استفاده می شود عبارت است از احتباس مایعات، لکه بینی و خونریزی های نامنظم، سکته مغزی، مشکلات عروقی و بیماری قلبی. البته موارد اخیر که در توضیح عوارض داروهای هورمونی مورد استفاده در درمان آندومتریوز مطرح گردید چندان شایع نمی باشد. پروژستین داروی سنتتیکی مشابه به پروژسترون می باشد که بر لایه آندومتر تاثیر می گذارد. استفاده از داروی پروژستین در درمان آندومتریوز درد لگنی ناشی از این بیماری را کاهش می دهد. شایع ترین عوارض این گزینه که در درمان آندومتریوز استفاده می شود عبارت است از خونریزی های رحمی نامنظم، اضافه وزن، احتباس آب، حساس شدن پستان ها، سردرد، تهوع و تغییرات خلقی مخصوصا افسردگی. پروژستین دارویی ارزان است که به صورت قرص، تزریقی یا دستگاه درون رحمی در بازار وجود دارد. یکی از محدودیت های پروژستین تزریقی این است که بعد از قطع درمان مدت زمان زیادی باید برای بازگشت قدرت باروری انتظار کشید. آنالوگ های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین سبب افت مقدار استروژن شده و در درمان آندومتریوز دردناک موثر می باشد. عوارض جانبی این دسته از داروها که در درمان آندومتریوز استفاده می شود عبارت است از: گرگرفتگی، خشکی واژن و از دست رفتن کلسیم موجود در استخوان ها. این داروها معمولا به مدت 6 ماه استفاده می شود و دوز اندکی از هورمون های استروژن و پروژسترون نیز در طول پروسه درمان آندومتریوز با این داروها مورد توجه قرار دارد تا از آسیب شدید استخوان ها جلوگیری شود. از دست رفتن توده استخوانی عارضه ای موقتی می باشد که با قطع درمان متوقف می شود. دانازول داروی دیگری است که در درمان آندومتریوز مورد توجه قرار دارد. دانازول ساختاری شبیه به هورمون مردانه دارد و در کاهش درد ناشی از آندومتریوز بسیار موثر می باشد. احتباس آب، آکنه، خونریزی نامنظم واژینال، کرامپ های ماهیچه ای، کاهش اندازه سینه، تغییراتی در صدا و رشد موهای زائد از عوارض درمان آندومتریوز با دانازول می باشد.
در درمان جراحی آندومتریوز اغلب گزینه لاپاراسکوپی مورد توجه قرار دارد. لاپاراسکوپی با استفاده از تلسکوپی مجهز به نور انجام می شود که از طریق برش کوچکی زیر ناف وارد شکم می گردد و با استفاده از آن داخل حفره لگنی معاینه می شود. در طول لاپاراسکوپی به منظور درمان آندومتریوز، ضایعات خارج می گردد.
