نام ژنریک:

• پروژسترون

نام لاتین:

• Progesterone

نام تجاری:

• ®Gesterol 50
• ®Progestaject
• ®Pragestasert

گروه دارویی- درمانی:

• پروژستین

طبقه بندی در بارداری:

• گروه X

اشکال دارویی:

• آمپول: 25 میلی گرم/میلی لیتر و 50 میلی گرم/میلی لیتر
• شیاف (واژینال و رکتال): 200 میلی گرم و 400 میلی گرم

موارد مصرف، روش و دوزاژ:

• آمنوره، ناشی از اختلال تعادل هورمونی

بالغین: روزانه 5 تا 10 میلی گرم از راه عضلانی به مدت 6 تا 8 روز تجویز می شود.

• درمان خونریزی فونکسیونل رحمی یا DUB

بالغین: روزانه 5 تا 10 میلی گرم از راه عضلانی به مدت 6 روز تجویز می شود یا 50 تا 100 میلی گرم از راه عضلانی به صورت دوز واحد تجویز می گردد.

• درمان نارسایی جسم زرد

بالغین: روزانه 12.5 میلی گرم یا بیشتر از راه عضلانی تزریق می شود. شروع درمان باید چند روز بعد از تخمک گذاری باشد و مدت درمان معمولا 2 هفته است ولی گاهی تا هفته 12 بارداری ادامه داده می شود.

• سندرم پیش از قاعدگی

بالغین: روزانه یک شیاف از راه رکتال تجویز می شود.

مکانیسم اثر:

• مکانیسم اثر پروژسترون مشابه سایر هورمون های استروئیدی است. پروژستین ها وارد سلول می شوند و به گیرنده های پروژسترون متصل گردیده و بین هسته و سیتوپلاسم توزیع می گردند.
• اثر جلوگیری از بارداری: این دارو تخمک گذاری را مهار می کند و باعث افزایش ویسکوزیته مخاط گردن رحم می شود.

فارماکوکینتیک:

• پروژسترون از هر روشی که استفاده شود به سرعت جذب می گردد.
• نیمه عمر پلاسمایی آن 5 دقیقه است.
• در کبد، پروژسترون به پرگناندیول متابولیزه و با اسید گلوکورونیک کونژوگه می شود و به صورت پرگناندیول گلوکورونید از ادرار دفع می گردد.

نکات با اهمیت:

• پروژسترون مهمترین پروژستین انسانی است.
• علاوه بر نقش مهم هورمونی، به عنوان یک پیش ساز برای تولید استروژن، آندروژن و استروئید های آدرنوکورتیکال به کار می رود.
• پروژسترون در تخمدان، بیضه و آدرنال از کلسترول سنتز می گردد. مقادیر زیادی نیز توسط جفت در طی بارداری سنتز و آزاد می گردد.

موارد منع مصرف:

• حساسیت مفرط نسبت به پروژستین ها
• سابقه اختلالات ترومبوآمبولیک
• بیماری شدید کبدی
• سرطان سینه
• خونریزی غیرطبیعی و تشخیص داده نشده واژینال
• دوران بارداری
• دوران شیردهی

موارد احتیاط:

• بیماری های قلبی و کلیوی
• بیماری های تشنجی
• میگرن
• دیابت میلتوس
• آسم
• افسردگی

تداخلات دارویی:

• باربیتورات ها، کاربامازپین و ریفامپین تاثیر داروهای پروژسترونی را کاهش می دهند.
• مصرف بروموکریپتین همراه با پروژسترون ها ممکن است باعث بروز آمنوره شود.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

• CNS: سرگیجه، سردرد، افسردگی، خستگی
• CV: ترومبوفلبیت، آمبولی ریوی، ادم
• Derm: ملاسما، راش، آکنه، ریزش مو
• GU: دیسمنوره، آمنوره، تخریب جداره سرویکس، ترشحات غیرطبیعی
• Hepatic: یرقان کلستاتیک
• Metabolic: هیپرگلیسمی، کاهش میل جنسی
• Local: درد در محل تزریق

مصرف در بارداری و شیردهی:

• از پروژسترون ها در سه ماهه اول بارداری برای جلوگیری از سقط جنین استفاده می شود. گرچه در مورد کارایی این دارو برای این مورد شواهد کافی وجود ندارد. اما شواهد کافی وجود دارد که این دارو می تواند به جنین آسیب بزند و بنابراین استفاده از این دارو طی 4 ماه نخست بارداری توصیه نمی شود. در صورت مصرف این دارو در دوران بارداری، ممکن است اختلالات جنسی مادرزادی برای نوزادان پسر یا دختر، همچنین اختلالات قلبی یا ضعف در دست و پاها روی دهد.
• مصرف این دارو در دوران شیردهی توصیه نمی شود و منع مصرف دارد.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• تزریق پروژسترون باید به صورت عمیق انجام شود و محل تزریق به تناوب تغییر کند.
• در درمان طولانی مدت با پروژسترون، هد 6 تا 12 ماه معاینه اندام های لگنی، پستان ها، کبد و تست پاپ اسمیر انجام شود.
• قبل از شروع درمان، فشار خون، نبض، وزن و میزان I&O بیمار بررسی گردد. و این بررسی در طول درمان تکرار شود.

توجهات بیمار - خانواده:

• توصیه می شود در صورت بروز علائم و نشانه های احتباس مایع(تورم قوزک و ساق پا، افزایش وزن)، اختلالات ترومبوآمبولیک(درد، تورم و حساسیت اندام های تحتانی، سردرد) اختلالات کبدی( زردی پوست و چشم ها، خارش، تیرگی ادرار، بی رنگ شدن مدفوع) به پزشک اطلاع دهید.
• تغییر در الگوی خونریزیواژینال و یا لکه بینی را به پزشک اطلاع دهید.
• در صورت شک به بارداری دارو را قطع نموده و به پزشک اطلاع دهید.

شرایط نگهداری دارو:

• دارو را در دمای 15 تا 30 درجه سانتیگراد و به دور از نور نگهداری نمائید. شیاف دارو را در یخچال نگهداری نمائید.